Bir sorum olacak.
Tek silindir dizel bir motor basitçe bir yakıt enjeksiyon sistemi geliştiriyorum. Enjektör ile ilgili sorunlar vardı çoğunu hallettim şuan enjektör ile ilgili sorunum kalmadı.
Şuanda krank açısı ölçme ile ilgili şöyle bir sorun yaşıyorum. Bu konuda beyin jimlastiği yapmak istiyorum.
Ateşleme zamanı motorun her 720 derecelik dönüşünde bir geliyor. Piston üst ölü noktaya geldiği anda enjektörden yakıt püskürtülmesi gerekiyor. Ben şuanda Optik enkoder ile krank açısı ölçtüm. Enkoderi 1:1 oranında T5 kayış kasnak vasıtasıyla krank miline bağladım. Enkoderin Z noktasını Pistonun üst ölü noktasına gelecek şekilde ayarladım. Şuanda pistonun açısını baya hassas bir şekilde ölçe biliyorum.
Fakat şöyle bir sorun var. Burada büyük bir hata yaptığımı fark ettim. Motor Her iki turda bir ateşleme yapıyor. Ben pistonun her üst ölü noktaya geldiğini tespit edebiliyorum ama zaman olarak Egzoz-Emme arası mı yoksa sıkıştırma zamanımı bunu tespit edemiyorum. Çünkü piston her bir turda üst ölü noktaya çıksa da sadece 2 turda bir ateşleme yapılıyor.
Çözüm olarak Enkoderi Krank miline 1:2 oranında bir kasnak ile bağlamak geldi aklıma. Bu kesin çözüm gibi. Yarın uygun ölçüde T5 kasnak sipariş edeceğim ama merak ediyorum bu işi daha basit nasıl yaparım?
Motor durduğu zaman herhangi bir konumda durabilir. Ben mekanik olarak Enkoderin Z noktasını Pistonun üst ölü noktasına gelecek şekilde ayarlasam bile ilk çalışmada gelen Z nin Egoz-Emme arasımı yoksa sıkıştırma arasımı olduğunu tespit edemeyeceğim. Burada takıldım.
Araçlarda bu iş yanlışım yok ise basitçe bir kranka bağlanan aşağıdaki gibi bir disk ile yapılıyor. Ama mantık nedir bilmiyorum
(https://i.postimg.cc/kMYRr6Mz/s-l300.jpg)
(https://i.postimg.cc/PC6XTpgT/pro-training-geartooth-60-2-1.png) (https://postimg.cc/PC6XTpgT)]
Bütün araçlarda bu sistem kullanılıyor. Disk üzerindeki eksik diş referans veya muhtemelen sıfır noktasını belirlemek için kullanılıyor. Fakat sonrasında nasıl Ateşleme noktasını tespit ediyorlar bilmiyorum.
Fikir yürütebilecek olan var mı? Öneri ve görüşlerinizi bekliyorum.
MEGEP in motorlu araç sistemleri diye bir PDF i var onun 107.sayfasında mantığını izah ediyor.telefonda olduğumdan link veremiyorum.
Google da krank konum sensörü MEGEP yazarsanız getiriyor
Kolay gelsin
Krank miline baglı diskde referans noktası olur her o noktaya geldiği zaman ateşleme zamanı kabul edebilirsin.
Diskin dönüşğndeki verileri sinüs periyodu olarak kabul et.
Sinüsün negatif kısmını emme periyodu, pozitif kısmını sıkıştırma periyodu kabul et.
Yani 0-pi aralığı sıkıştırma, pi - 2pi aralığı emme periyodu gibi.
Bu şekilde yeniden çalıştırmak istediğinde periyodu bildiğin için emme mi yoksa sıkıştırma mı olduğunu anlayabilirsin.
Incremental encoder kullanıyorsan verileri her seferinde flashın bir yerlerine ya da eeproma kayıt etmelisin. Absolute kullanırsan böyle bir derdin olmaz.
Merhaba
pdf linki:
http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Motor%20%C4%B0%C5%9Fletim%20Sistemleri.pdf (http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Motor%20%C4%B0%C5%9Fletim%20Sistemleri.pdf)(https://i.ibb.co/KFSYMNG/SAYFA.png) (https://ibb.co/KFSYMNG)
bu konuda bir çok yapı var
58-2 diş
32-2 diş
4 diş (tooth)
krank dişlileri birçok yapıda olabiliyor
aradaki eksik dişler kasnağın başlangıç noktası oluyor
dişlerden krankın derecesini bulabiliyor ve motorun hangi pozisyonda tespit edebiliyorsun
çok farklı yapılar var
crankshaft wheel, engine timing, crankshaft sensor gibi yazarak aramak lazım
birde buna ek olarak çoğu araçta exantrik sensoru bulunuyor
camshaft timing sensor
işte o zaman gerçekten hem enjektor hemde ateşlemeyi sıralı yapabiliyorsun (squential)
çünkü o zaman 1. silindirin mükemmel TDC si belirlenebiliyor
tdc: top dead center
https://petrolheadgarage.com/wp-content/uploads/2014/10/EDISDiagram.jpg
(https://petrolheadgarage.com/wp-content/uploads/2014/10/EDISDiagram.jpg)
Cevap yazan arkadaşlara teşekkürler
@Maxim İşte bana da Top Dead Center lazım. Onu belirlemek sadece Kranka bağlı krank sensörü ile olmayacak gibi. Çünkü Kranka bağlı 1/1 oranda dönen bir sensör ile yakıt püskürtme zamanını bulamıyorsun. Her 360 derecede bir Piston üst ölü noktaya gelse de 720 derece yani iki turda bir yakıt püskürtmek gerekiyor. Piston sıkıştırma yapmak için mi yukarı çıkıyor yoksa egzoz gazını atmak için mi yukarı çıkıyor bunun ayrımını nasıl yapıcam onu çözemedim. Eğer motordaki 4 zaman (Emme - Sıkıştırma - Yanma - Egzoz) 360 derecede tamamlansaydı resimdekilere benzer bir krank sensörü ile yapardım. Ama bu 4 zaman 2 turda yani 720 derecede tamamlanıyor
@apsis mutlak enkodere felan gerek yok. Başlangıçta bir kere sıfır noktasından geçmesiyle sistemi sıfırlarsın. Marş esnasında bu gerçekleşir. Diyelimki sensörün sıfır noktasını tam olarak sıkıştırma yapılırken pistonun üst ölü noktası yani yakıt püskürtme yerine ayarladın. Bu sıfır noktası o an için yakıt püskürtme zamanını göstersede 360 derece sonra emme zamanı gelecek. Farzedelim motor durdu tekrar marşa bastık. İşte ilk gelen sıfır sinyali egzoz emme arasına ait olabilir. Bu ikisinin ayrımını nasıl yapıyorlar bu sorunun cevabını arıyorum.
Maxim sanırım demek istediğimi anladın.
Dediğim gibi Eğer sensörün dönüş hızını 1/2 oranına düşürürsem ve Mekanik olarak zamanlamayı ayarlarsam bu sorun kalmayacak. Zaten bu şekilde Camshaft açısını ölçmüş olacağım.
Yorumlarınızı bekliyorum..
@Mucit23 "Dişli çark 60 dişe sahiptir, bunlardan 2 tanesi referans oluşturmak üzere boşaltılmıştır. Böylece her bir diş
adımı 6º lik bir açıya (360º lik açı 60 dişe bölünmüş) senkronizasyon (eş zamanlama) noktası
iki eksik dişi takip eden ilk dişin sonunda tanımlanır;
bu aralık sensörün altından geçtiğinde
motor, 1-4 piston çifti ÜÖN'den 114º önde konumdadır."(Top Dead Point =ÜÖN))
Eklediğim sayfadaki bu cümle işinize yaramıyormu?
Ekleme:Birde silindir sayısına göre 1/4 veya 1/8 nin alınması gibi örnekler hatırlıyorum sanki
mucit, detaylara hafta içi bakıcam
sadece 60-2 krank dişlisi ile 4 silindir bir motorda sıralı enjeksiyon yapılıyor o net.
ama eğer ateşlemeyide sıralı istersen mutlaka exantrik sensörüde girmen gerekiyor.
eğer ateşlemeni wasted spark mantığı ile yaparsan dediğim gibi sadece 60-2 krank dişlisi yeterli.
hatta 32 diş bile yeterli.
benzinli bir motordan bahsediyorum bu arada
sıralama 1-3-4-2 şeklinde (boxer motor sıralaması farklı)
önce 1. silindir ateşler sonra 3. silindir diye gider.
wasted spark mantığıda, çakan bujinin karşılığı da çakar ama içerde yakıt olmadığı için boşa ateşler.
1 ile 4 bujisi aynı anda çakar, sonra 3 ile 2 aynı anda.
kısacası enjektörler sıralı çalışır yani 4 tane bağımsız çıkış var
bujiler içinde 2 tane çıkış oluyor beyinde.
toplamda enjektörler ve bujiler için 6 çıkış.
yukardaki yapı için krank dişlisi yeterli oluyor.
detaylı araştırma için megasquirt diye aratıp açık kaynakları incelemeni tavsiye ederim
@Epsilon dizel mantığı farklı. Verdiğin kaynakta ki anlatılanların çoğunu teknik olarak biliyorum zaten.
@MaximAynen o durumdan bahsediyorum. Benzinli motorlarda wasted spark durumu var. Yani her 360 derecede bir ateşleme yapar. O sırada sıkıştırma zamanı yapılıyor ve içeride hava yakıt karışımı var ise yanma olur zaten. Eğer piston egzoz emme arasında ise zaten yanma olmaz ama bujiden yine kıvılcım çıkar. Bunun bir sakıncası yoktur.
Fakat dizel de bunu yapamam çünkü yaptığım zaman bende buji düzeneği yok doğrudan enjektörü tetikliyorum ve enjektörü tetiklediğim zaman içeriye mazot buharı vermiş olacağım. Sıcak motorda bunu yaparsam sıkıştırma esnasında muhtemelen ters avans vuracaktır. O yüzden sadece 720 derece aralıklarla yakıt vermem gerekiyor. Bunu yapmanın tek yolu sanırım krank sensörünü kam miline bağlamak veya kam milinde olduğu gibi dönüş hızını 1/2 oranına düşürmek.
Common Rail Diesel(CRDI) motorlarda krank pozisyonu nasıl ölçülüyor bunu öğrenmem lazım. Eğer düşündüğümüz gibi kam milinden ölçülüyorsa doğru yoldayım demektir.
Benim amacım şuanda megasquirt gibi diy ecu yapmak değil. Daha basit temel bir sistem yapmaya çalışıyorum. Ama ileride böyle bir çalışmam olacak.
Eğer hall sensörle herbir dişlinin önünden geçişini algılayabiliyorsan cihazda sana boşdişe geldiğinde crankın nerede olduğunu söylüyorsa dişli sayısına göre kaç derece döndüğü zaten belliyse yapılması gereken herbir dişliye mantıklı bir isim verip dişlileri geriye doğru saydırmak mantığı neyse uydurmak (anahtar kelimeler sinüs cosinüs grafikleri düzgün dairesel hareketler)
Krak mili elbette referans olur ama emme ve egsoz subaplarını nasıl açıp kapatıyor.
1/2 oranlı dişliye gerek yok bence.
Egsoz kapalı, üst ölünoktaya geliyorsan ver coşkuyu.
Açıkken es geç oldu bitti. :)
Kolay gelsin.
Eski tip dizel motorlarında enjeksiyon mekanik olduğundan yakıt pompası aynı zamanda enjektörleri de kontrol ediyordu. O sistemi incelemek belki yardımcı olabilir diye aklıma geldi.
Araçlarda Eksantrik milinde sensor baglidir.
Vikipedia da piston hareket denklemleri.
https://www.wikizeroo.org/index.php?q=aHR0cHM6Ly9lbi53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvUGlzdG9uX21vdGlvbl9lcXVhdGlvbnM
Evet bazı common rail sistemlere ait service manual pdf lerinden buldum.
Dediğiniz gibi krank sensörüne ek olarak birde kam milinde pozisyon var. Bu sensör doğrudan TDC bilgisi veriyor. Bu sensöre G sensörü veya Cylinder Recognition Sensor diyorlar.
Krank sensörü muhtemelen devir ölçümü için kullanılıyor. Aşağıdaki dökümana bakın.
https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=http://www.service-engine.com.ua/webroot/pdf/HINO%2520E13C%2520Type%2520Engine%25202.pdf&ved=2ahUKEwi77tSLmJzkAhUrxosKHaH2B0wQFjATegQIAhAB&usg=AOvVaw1vwUCtj_IdN_VPl5LxMiFw&cshid=1566673113642 (https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=http://www.service-engine.com.ua/webroot/pdf/HINO%2520E13C%2520Type%2520Engine%25202.pdf&ved=2ahUKEwi77tSLmJzkAhUrxosKHaH2B0wQFjATegQIAhAB&usg=AOvVaw1vwUCtj_IdN_VPl5LxMiFw&cshid=1566673113642)
Sayfa 10 da gösterilmiş.
Ben zaten enkoder dönüş hızını 1/2 yapacağım için enkoder ile hem devri ölçüp hemde yakıt zamanlarını hesaplamış olacağım.
@Mucit23 Projen bitince motoru çalıştırırken video çekip atarsan iyi olur bakalım nasıl gaz yicek motor 😊
Alıntı yapılan: bulut_01 - 25 Ağustos 2019, 10:23:33@Mucit23 Projen bitince motoru çalıştırırken video çekip atarsan iyi olur bakalım nasıl gaz yicek motor 😊
Gaz yemek yetmez birde EGZOST Emisyon testi gerekir sanırım :D
Hepsini anlatmış.Dizel içinde anlatıyor
Video için teşekkürler. Ben kam miline bağlı Bi enkoder ile sanırım hepsini yapabileceğim. Anlamadığım madem kam miline bağlı Bi enkoder ile hepsini yapabiliyorlar neden ekstradan krank miline sensör bağlanıyor?
Birde optik enkoderlein uzun ömürlü olacağını sanmıyorum. Orijinal sistemlerde olduğu gibi 128-2 diş veya 60-2 diş disk taksam normal krank sensörü ile okusam daha iyi olacak gibi. Fakat disk üzerindeki eksik dişleri bir şekilde donanımsal olarak tespit etmem lazım. Sensör den gelen sinyaller içerisinden eksik dişler geldiği zaman puls üretecek nasıl bir donanım tasarlanabilir?
Alıntı yapılan: Mucit23 - 25 Ağustos 2019, 16:07:11Video için teşekkürler. Ben kam miline bağlı Bi enkoder ile sanırım hepsini yapabileceğim. Anlamadığım madem kam miline bağlı Bi enkoder ile hepsini yapabiliyorlar neden ekstradan krank miline sensör bağlanıyor?
Birde optik enkoderlein uzun ömürlü olacağını sanmıyorum. Orijinal sistemlerde olduğu gibi 128-2 diş veya 60-2 diş disk taksam normal krank sensörü ile okusam daha iyi olacak gibi. Fakat disk üzerindeki eksik dişleri bir şekilde donanımsal olarak tespit etmem lazım. Sensör den gelen sinyaller içerisinden eksik dişler geldiği zaman puls üretecek nasıl bir donanım tasarlanabilir?
Sürekli gelmekte olan sinyalin dişında 2 3 kat daha uzun süre görülüyorsa puls üretebilir.
Ama daha sağlıklısı başka bir referans noktası almak olsa gerek. onun yerine..
eksik 2 dişin tam karşısına gelecek başka bir çıkıntıyı takip etmek daha uygun sanırım.
Hocam başka sensöre gerek yok bence. Araçlarda sadece tek bir sensörle diskin dönüşünü ve diskteki referans noktasını tespit ediyorlar. Benim dikkatimi çeken eksik dişlerden geçince sensör daha yüksek genlikli bir sinyal üretiyor.
Elbet güzel çözümler çıkacaktır. Fikirlerinizi bekliyorum. Eksik diş geçince extint oluşturmak için donanımsal olarak puls oluşturmam lazım.
Alıntı yapılan: Mucit23 - 25 Ağustos 2019, 18:28:51Hocam başka sensöre gerek yok bence. Araçlarda sadece tek bir sensörle diskin dönüşünü ve diskteki referans noktasını tespit ediyorlar. Benim dikkatimi çeken eksik dişlerden geçince sensör daha yüksek genlikli bir sinyal üretiyor.
Elbet güzel çözümler çıkacaktır. Fikirlerinizi bekliyorum. Eksik diş geçince extint oluşturmak için donanımsal olarak puls oluşturmam lazım.
Aklıma sadece filitre geliyor ki...
Deviri değişen bir mekanik yapıya göre nasıl filitre uygularsınki ancak MCU ile akıllı bir sistem oluşturmaya çalışırsın.
Oda ne kadar sağlıklı olur tartışılır.
Olası sensör arızasında yada mekanik arızada durumu tespit edebilmek adına çift sensör olabilir. Kayış yada zincirin kopması yada kam milinin bir noktadan kırılıp dönüyor gibi görünmesine rağmen aslında dönmüyor olması gibi.
Krank yada kam mili sensörünün birinin bağlı olmaması durumunda benim benzinli aracımda motor çalışmıyor onu biliyorum. Ama throttle sensörü fişini çeksem bile gaz pedalına basınca sanırım MAP sensöründen aldığı veriye göre motor tepki veriyor bağlıymış gibi.
Hafta içi istediğim yeni kasnaklarda gelmişti işlerden vakit ayırıp uğraşamadım.. Hafta sonu olunca hızlıca istediğim t5 20 diş kasnağı krank miline bağlayıp enkoder ile bağlantıyı yaptım. Enkoder üzerinde de 40 diş kasnak var. Dolayısıyla enkoder 1/2 hızda dönmüş oldu. Avansı da ayarlayınca açıkçası tek marşta doğrudan çalıştı motor. :D
Sistem doğru çalışıyor yani. Ufak bir test videosu çektim. Videoda İlk başta rolanti için yeteri kadar yakıtı açmamıştım.
Yine İnce bir avans ayarı yapmam lazım. Videoda hafif duman atıyor. Sebebi avans.
Videoda basınçlı yakıtı başka bir motor pompa düzeneği ile sağlıyorum. Yani yakıt pompası bağımsız çalışıyor. Pompa üzerinde iki adet selenoid var. Bu selenoidler den biri pompaya giren yakıtı kontrol ediyor. Buna "element control valve" diyorlar. Diğer ise raildeki basıncı ayarlamak için kullanılan "Fuel pressure control valve" Bu valf üzerinde pwm sinyali ile mazot akışı raile yönlendiriliyor. Verdiğim duty değeri artınca raildeki basınç artıyor. Bu valfi anladım ama diğer valf oransal mı çalışıyor yoksa on of mu çalışıyor tam anlamadım. Diğerinin pwm değerini kısınca raildeki basınç hiç artmıyor. İlk başta 1khz pwm uyguluyordum ama okuduğum bir kaynakta 100hz ile 400hz arası bir frekans uygulandığını okudum. Bende pwm frekansını 100hz yaptım.
Normalde common rail sistemlerde rail üzerinde bir basınç sensörü bulunur. Ecu rail üzerindeki basıncı sürekli okur ve basıncı sabit tutmaya çalışır. Çünkü enjektörlerini açık kalma süresi artınca yakıt tüketimi artacağından raildeki basınç düşer. Tekrar basıncı yükseltmek gerekir. Ecu Bu işi de pompa üzerindeki valflerin pwm duty değerleri ile oynayarak yapar. Yani burada bir kapalı çevrim kontrol çalışması gerekiyor.
Ben raildeki basınç sensörünü okuyamadım. Sanırım sensör bozuk olacakki sürekli 0.5v civarı bir gerilim üretiyor. Basınç arttıkça sensörün ürettiği gerilim artması lazım.Sensör bozuk olduğundan rail basıncını sabitleme işini başaramadım. Bu kısmı şimdilik es geçtim ve pompa üzerindeki pwm değerini %1olarak sabitledim. Bu şekilde pompanın sağladığı basınçlı yakıt enjektörün tüketimine denk geliyor gibi. Basınç 500-600bar civarında kalıyor.
Anladığım kadarıyla motorun yüküne göre yakıt basıncını da arttırmak gerekiyor. Günümüz crdi motorları bunu yapıyor olması lazım. En basitinden yol bilgisayarı olan bir araçta gaz oranı sabit olmasına rağmen yokuşta yakıt tüketiminin arttığını görüyoruz. Burdan yola çıkarak motorlarda muhtemelen enjektörün açık kalma süresi sabit olsa bile yakıt basıncını sistem arttırarak içeri daha fazla yakıt gönderildiğini düşünüyorum. Eğer araç turbolu ise bu şart fakat atmosferik bir motor için yüke göre yakıt miktarı artırılırmı emin değilim. En basitinden acaba mekanik pompa üzerinde governor mantığı bir sistem varmıdır yada motorun yükünü bir şekilde ölçüp yakıt açan bir düzenek varmıdır çözemedim tam olarak.
Sonuç olarak motoru basit olarak çalıştırabilecek bir seviyeye geldim. :) Fakat eksikler hala var.
Birde enjektör konusu var. Enjektörü ben 12v ile sürdüm ama bu gerilimler de enjektörün tepki süresi biraz düşük kalıyor gibi. Çünkü enjektör iç endüktansı dan dolayı on yaptığım anda üzerinden akan akımın 20a civarına çıkması yaklaşık 450us sürüyor. 12v gerilim ile bu değerin altına inemiyorum.
Common rail sistemlerde 60-100v civarı bir gerilim kullanıldığı yazıyor birçok dökümanda. Sanırım sebebi budur. Projenin ilerleyen aşamalarında enjektör sürücü mü geliştirip boost konvertörü ile birlikte bir edm ünitesi tasalarmayı düşünüyorum.
Ayrıca optik enkoderin bu kadar titreşimli bir ortamda uzun süre çalışacağını sanmıyorum. Acilen krank sensörü işini çözmem lazım.
Şimdilik durum bu şekilde
@Mucit23 helal üstad burda gaz ver diyesim geldi 😊👏 güzel çalışma motorun çalışması bile yeter bu enjektörlerin pioze olanlarıda var onlar daha yüksek voltajlarda çalışıyor ve klasik enjektörlerden daha hızlı ama onlar pahalı baya kolay gelsin.