Çift yarık deneyi

[Zoroaster]

Vakum olmadan yapamazsın. Bu deneyi tekrarlamak için basit bir tüp yapılabilir.

Neon tüpü yapan adamlara çizimle bile gidilse yapar bizim cevgaverler.

[OG]

https://www.google.com.tr/search?q=Double+slit+experiment+Anton+Zeilinger
deyince güzel kaynaklar çıkıyor.

[Zoroaster]

Çok sevdiğim Fizik Profesör'ü bir arkadaşıma geçenlerde mailde bu konudan bahsettim.

Elektronların oluşturduğu deseni nasıl gözlüyorlar diye sordum. Aynen TV tüpü gibi bir tüp en önde de fosfor yüzey varmış.

Bir diğer düzenekte ise tüpün içine fosfor yüzey yerine CCD kamera konuyormuş.

Peki elektronun hangi delikten geçtiğini anlamak için nasıl dedektör konuyor ve neden gözlenen elektron artık girişim yapmıyor dediğimde de sağolsun aşağıdaki cevabı yollamış.

Çift yarık deneyinde amaç, gözlemcinin gönderilen elektronların hangi delikten geçtiğini ölçmesi ise, bunun için hangi delikten geçtiğini belirlemesi için elektrolara duyarlı bir detektörü bu deliklerden birinin arkasına koyup elektron gelip gelmediğine bakmasıdır. Bu durumda da eğer elektron geldiyse elekron dalgasını tuzaklamış olması gerekir ki ölçebilmiş olsun. Dolayısı ile elektron dalgası ekran üzerine gidemeyecek ve diğer yarıktan geçen elektron dalgası ile girişim yapamayacak. Bu durum ışık için de aynı, yani parçacıkların dalga özelliği ile alakalı, "De-Broglie yasası". Aslında tüm parcacıklara eşlik eden bir quantum mekaniksel bir dalaga fonksiyonu vardır. Bu dalga fonksiyonları önüne koyulan engeller ile ekileşirler, kırınıma uğrarlar ve uygun bir detektor, ekran üzerinde girişim yaparlar.

Aynı deneyi foton ile düşün. Fotonun hangi delikten geçtiğini ölçmek için deliklerin birinin arkasına detektör koyarsan, veya kapatırsan, ekranda oluşan girişim deseni kaybolacak sadece diğer delikten geçen foton dalgasının oluşturduğu kırının desenin şiddeti ekran üzerinde görünecektir, bu da fotonun dalgaboyu ile alakalı. Aynu durum atomlar, protonlar, notronlar, nano parçacıklar için quantum mekaniksel de-Broglie dalgaları, veya dalga fonksiyonları ile açıklanabilir.

Aşağıdaki linklerde olayı anlatan bilgiler mevcut.

https://en.wikipedia.org/wiki/Matter_wave
https://en.wikipedia.org/wiki/Double-slit_experiment

[OG]

Ölçmek ile tuzaklamak kavramlarını aynı düşünmüş. Tuzaklanınca gecemez anlamında cevap vermiş bu arkadaş. Ölçme sistemi böyle olsa idi bu sistemin ölçüm olmayacağını bunu hazırlayanlar bilirdi. Deneyin ana gayesi zaten gözlemlemek, şunu derlerdi "gözlemleyemiyoruz". Oysa gözlemliyoruz demekteler, gözlemlerken tuzaklama hatası ortaya çıkıyor gibi bir şey duymadım.

[Zoroaster]

Elektronu geçti mi geçmedi mi diye ölçüm yapmaya kalktığında elektron yörüngeden sapıyor.

Elektron yerine minik mıknatıslar attığını düşün. Bu minik mıknatıstan daha küçük nesne yok. Mecburen ölçüm içinde mıknatıs kullanacaksın.

Fırlatılan mıknatıs tam ölçüm mıknatısının yanından geçerken sapıyor. Mıknatısın geçtiğini gözlüyorsun fakat geçen mıknatısın yolununu da değiştiriyorsun.

Fotonu nasıl gözleyebilirsin. Mecburen önüne engel koyacaksın.

[HexfeT]

Deneyi fenomen haline getiren bakarken ve bakmazken olanlar. Ölçüm elektronlara fiziki olarak etki etmeden yapılamıyorsa bu deneyin şaşırılacak bir tarafı yok ki o zaman.  Giriş direnci 1 Ohm olan voltmetre ile pil ölçüp bakın ölçünce voltajı çöküyor demek gibi bir şey bu. Mantıklı düşününce atılan tek bir elektronu etki etmeden nasıl izleyeceksin o da mesele.