Buradaki transistörlerin görevi nedir?

[Bünyamin Tamar]

Merhaba arkadaşlar,
Power amplifikatörleri inceliyorum. Bu şemadaki Q1 ve Q2 transistörlerinin ne işe yaradığını anlamadım. Sadece ne işe yaradığını bilsem, bir "anahtar" kelime öğrensem bile yeter bana.

[OG]

https://www.google.com.tr/search?q=current+mirror
veya
https://www.google.com.tr/search?q=akım+aynası

Q3 ve Q4 de sabit akım kaynağı.

[Bünyamin Tamar]

Merhaba OG,
Cevabın için teşekkür ederim. Sana basit gelecek bir sorum var. Benim iş yerimde bir teknik servisçi var. Amfileri o çiziyor. Ben daha önce ona amfilerle ilgili çok soru sordum ve geçen şu garip şeyi söyledi bana.
Transistör 0.7V'tan sonra doyuma geçer. Aktif bölge için beyz gerilimi maksimum 0.5V olmalı. 0 - 0.5 arası olursa aktif bölgede çalışır, dedi. İnternette paylaşılan devrelere güvenme. Onlar anahtar görevi görür, düzgün çalışmaz, dedi. Kafam karıştı. Nasıl oluyor bu? Kendi çizdiği amfiler çalışıyor. İnternette gösterdiğim devreler hakkında genelde olumsuz yorum yaptı. Mesela şu devre: http://circuitdiagram.net/120w-power-amplifier-power-supply.html . Adamlar PCB bile koymuş. Bu devre sizce de çalışmaz mı?

[Hittman]

Sayenizde birşey daha öğrendik. Sorana da cevaplayana da teşekkürler. 

[polleme]

Bu devrede Q1 ve Q2 ortak emetörlü akım aynası olarak çalışır. Bu tipte bir devrenin sağlıklı çalışabilmesi için emetör uçlarına bir akım kaynağı bağlanmalıdır, Q3 ve Q4 de bir akım kaynağı olarak çalışırlar ve bu sabit akımı sağlarlar. Q1 ve Q2 ile oluşan akım kaynağı, gelen giriş sinyalini doğrudan diğer devreyi sürmek için kullanırken bir yandan da ortak işaretleri (gürültü vs) bastırmayı sağlarlar, buna CMRR denir. Bu sayede gürültü ve benzer tüm sinyaller bastırıldığından anfi çok daha temiz bir ses sağlar. İyi anfi devrelerinin tümünde bu tip devreleri görebilmek mümkündür. Opamplarda da giriş katı böyledir.

[polleme]

Merhaba OG,
Cevabın için teşekkür ederim. Sana basit gelecek bir sorum var. Benim iş yerimde bir teknik servisçi var. Amfileri o çiziyor. Ben daha önce ona amfilerle ilgili çok soru sordum ve geçen şu garip şeyi söyledi bana.
Transistör 0.7V'tan sonra doyuma geçer. Aktif bölge için beyz gerilimi maksimum 0.5V olmalı. 0 - 0.5 arası olursa aktif bölgede çalışır, dedi. İnternette paylaşılan devrelere güvenme. Onlar anahtar görevi görür, düzgün çalışmaz, dedi. Kafam karıştı. Nasıl oluyor bu? Kendi çizdiği amfiler çalışıyor. İnternette gösterdiğim devreler hakkında genelde olumsuz yorum yaptı. Mesela şu devre: http://circuitdiagram.net/120w-power-amplifier-power-supply.html . Adamlar PCB bile koymuş. Bu devre sizce de çalışmaz mı?

Bu konuya gelince, o teknik servisçi devreye DC açısından bakıyor, o açıdan bakılınca dediği doğru olabilir. Ancak anfilerde devrede DC kutuplama için kullanılır, doğru kutuplama ile tüm transistörler aktif (lineer) bölgede tutulur, aslında bir AC sinyal olan ses sinyali de devrede oluşan güç katları ile kuvvetlendirilir. Yani devreye AC ve DC açısından ayrı ayrı bakmak gerekir.

[Bünyamin Tamar]

DC polarma için ben 0.5V mu ayarlamalıyım maksimum olarak?

Burada bias için diyot koymuşlar. 0.7V diyot gerilimi diyor. Ben bir kere bu devreyi kurdum, çalışmadı. Acaba direnç kullanıp 0.5V'a ayarlasam çalışır mı o zaman?


En baştaki foto için de Q1 ve Q2 için diferansiyel girişi için, dedi. Sanki benim bilgimi sınıyor gibi geldi bana.

[OG]

0,5V gibi sabit bir değer anmak doğru değil. Küçük sinyal elemanları ile güç elemanları arasında ciddi kaymalar olabilir ayrıca her eleman için ufak tefek farklılıklar olabilir. Datasheetleri bu ve benzer sebeplerle kurcalıyoruz.

Linear çalışma konuları bir - iki soruya cevap ile yeterince aktarılamaz. En azından genel seviyede konuları bilmek gerekir. Dizayn etmek için ise daha ileri seviyede, o da yetmez yaşanmış tecrübeler gerek.

İnternet ortamında çok sayıda çalışan şema bulabilirsiniz, öyle gizli saklı sır işler değil bunlar. Güvenilir hazır şemaların çalışmaması için az sebep var, çalışması için çok sebep var. Basit olanlardan başlarsanız işiniz kolaylaşır.

Şöyle bir hatırlatma yapayım, aktif eleman olan transistörlerin isimlerinde ek kod harfler veya rakamlar bulunur. BC237A, BC337-100 gibi, bunlar hfe sınıfını gösterir. Yani aynı transistörün A, B, C tipleri olabilir. Şemalarda bu tip kodlamalar var ise ona dikkat ediniz.

Şema kaynağı için ELEKTOR dergisinden yararlanabilirsiniz. Denenmiş şemalar yayınlarlar, çok azı için sonradan düzeltme yazısı olabilir.

[polleme]

En baştaki foto için de Q1 ve Q2 için diferansiyel girişi için, dedi. Sanki benim bilgimi sınıyor gibi geldi bana.

Evet bir diferansiyel giriş anlamına da geliyor bu. Şu şekilde çalışıyor: Q1 girişine bir sinyal gelirse bu sinyal Q2 girişinde olmadığından bastırılmaz ve devrenin kalan kısmına aktarılır. Ama Q1 ve Q2 girişine aynı sinyal uygulanırsa bu sinyal bastırılır ve diğer katlara iletilmez. Yani iletilecek sinyalin Q1 ve Q2 girişleri arasında bir fark yani diferansiyel yaratması gerekir. Opamp çalışma mantığını okuyun, inceleyin, daha iyi anlayacaksınız.

[Bünyamin Tamar]

Cevaplar için teşekkürler...

[asma]

Merhaba
Q1 ve Q2 diferansiyel yükselteç katının transistörleri.
Q3 ve Q4 diferansiyel yükseltecin sabit akım kaynağı.
R3 Diferansiyel yükseltecin yükü.
Ayna olayı ise R3 ile Q7 nin sürülmesine denir. Hem gerilim yükseltir  hem de  seviye kaydırır. Onun sabit akım kaynağı da Q5 ve Q6 dır.
R7,R6 ve C7//C8 geri besleme elemanlarıdır.
R11 iki mosfetin iletim voltajları toplamı kadar gerilim oluşturmak için ayarlıdır. B sınıfı değil de AB ise mosfetler ısındıktan sonra tekrar nihayi ayarı yapılır.
Başa dönersek R1,R2 ve C1,C2  band geçirgen filtredir.
R13 ve R16 düşük akımla beslenen sürücü katının filtresi için devamındaki kondansatörlerle RC alçak geçirgen filtresi oluşturur.
Çıkış transistörlerinin gerilim yükseltme özelliği olmadığından Av , diff. amp tarafından yapılır.
Kulanılan mosfetin türüne göre filtre edilen besleme farklı kaynaktan regüleli ve +10V fazlası seçilebilirdi.
Aynı beslemeden elde edildiğine göre ya yüksek ısı kaybı göze alınıyor ya da mosfetler özel.
R8 ve C9 u bilemedim.


Kolay gelsin.

TAMAR
"Burada bias için diyot koymuşlar. 0.7V diyot gerilimi diyor. Ben bir kere bu devreyi kurdum, çalışmadı. Acaba direnç kullanıp 0.5V'a ayarlasam çalışır mı o zaman?"

Bu devre çıkış katıdır. Gerilim yükseltmesi yapmaz. Çalışmadı derken ne bekliyordun. Diyotlar doğru , silisyum transistör için silisyum diyot kullanılır. İletime geçmeye başladığı anda tutmak için. Amaç AB sınıfı çalışmayı sağlamak.
NoT: Bu arada alıntı yapamıyorum.