Varistörler hakkında

[mg1980]

Yangın çıkarmak için bu kadar da yavaşlatılmaz ki.

[Zoroaster]

Varistörün etrafına ısıya dayanıklı silikon makaron falan sar.

[HeCToR]

Gelen voltaj darbesinin enerjisini bilsek sanki iyi olacak gibi.

Enerjiden kastınız nedir hocam 1kV 1uS peak

[Zoroaster]

Enerji = Voltaj * Akım * Zaman

Gelen voltaj darbesinde varistör nasıl davranacakta voltajı bastıracak? Olaylar darbenin geldiği andan itibaren nasıl gelişecek çok karmaşık bir hesabı var.

Coderin yaptığı gibi yanlışlıkla 220v cihaza 380v verilirse varistör patlasın igorta atsın türü korumada fazla hesap yapmaya gerek yok gibi görünüyor.

Fakat besleme hattına binen bir parazit (dev bir pals) varistörle buluşunda parazitin enerjisi ısıya çevrilip kurtulabilecekmiyiz yoksa parazit genliği bir yere kadar sınırlanacak ve dayanma gücümüz kalmayıp imha mı olacağız?

Bunu analiz etmek kolay iş değil. Ama hesaplamayı deneyeceğiz. Kataloglara bakınca bir satandarttan bahsediliyor ve varistörden akacak akım darbesinin %100 değere tırmanma ve %50 değere düşme sürelerinden (t1 ve t2)
8..20 us lik palsden falan bahsediliyor.

Yani varistörün üstüne voltaj darbesini yolladım varistör bunu kırparsa kaç volta kırpar patlarsa ne kadar zamanda patlar gibi bir şeyi söylemek kolay değil.

Gene katalogda nasıl hesaplanacağına değinilmiş.

Fakat güç uygulaması değil de MCU vs devrelerinde sinyal girişlerine EMI, EMP gibi etkilerle gelebilecek voltaj palslerinin enerjileri çok düşük olduğu için nanosaniyeler içinde zaten bunlar yok edilecek orda da sorun yok.

Sorun aslında çok karışık. (Bana öyle geldi). Varistör bağladım  olmuştur diyemiyoruz.

Ama Allahın izniyle enerjisi, voltajı, süresi belli bir voltaj darbesinin varistörde ne kadarlık voltaj zıplamasına neden olacağını varistörün ne kadar enerji emeceğini hesaplayacağız. Katalogda yeterince bilgi var çünkü.


Varistörleri zamanında çok yanlış anlayıp, flyback güç kaynağı tasarımımda kaçak endüktansdaki enerjiyi bastırmak, Mosun snubber ihtiyacını ortadan kaldırmak benzer şekilde yüksek voltajlı step motor sürücülerimde
anahtarlama moslarının snubber ihtiyacını yok etmek için varistörlere yönelmiştim.

Fakat varistörlerin bu amaçlar için üretilmediğini deneyimlemiş oldum.

Adı üstünde geçici voltajları sönümleyen malzeme  eğer standart şekilde voltaj darbeleri saniyede 20bin kez geliyorsa artık o transient bir voltaj olmuyor.

[JOKERAS]

@JOKERAS ilahi siz.

Global Duty Time diye bir şey var yalnız işlemci tarafında.
Flyback'i öğrenemedik snubberı çıktı bir de baksanıza hocam. Çok yükleniyorlar ikimize.

Halimiz aşağıdaki gibi.
http://www.youtube.com/watch?v=Rv9hn4IGofM

@ipek hocam daha o kadar büyüyemedik, daha kanı kaynayan delikanlılarız.



@JOKERAS bugün yüzümü çok güldürdü sağ olsun.

Birbirimiz ile tanışmışlığımız yok ama herkes kendi zevk aldığı alanda koşturuyor işte. Önemli olan da bu.

Yılanlara bak yaa,vay kurnazlar vayy.
Resmen İguana' ya pusu kurmuşlar.
İguana önüne geleni çalımlıyor,tıpkı bizim Emre Mor gibi:)

Allah herkesi güldürsün.
İnsanların çoğu boş yere stres yaşar,bu durum aslında İnsanın kendine verdiği zarardır.
"Keskin sirke Küpüne zarar verir" Sözü gibi.
Bence hiç bir neden olmasa bile,İnsan kendi kendi neşelendirmeli,kendini mutlu edecek
keyfilendirecek her türlü argümanı kullanmalı.
Somurtmak,gereksiz kıldan tüyden şeyleri kafaya takmak,İnsanda Stres birikimine sebep oluyor.
Bu stres gün gelip öyle bir ortaya çıkıyorki..

Özellikle,Elektronik,yazılım gibi kompleks işlerle  uğraşan İnsanlarda
Panik atak olma,Asosyal kişilik olma olasılığı çok yükseliyor.
Kendimden biliyorum.

Herşey olacağına varırken,boş yere kafaya taktığımız şeyler gelip geçerken hastalık bize baki
kalıyor.Neşeli olun Genç kalın:)
-----------------------------------------------------------------

Şebeke üzerinde oluşan pikler, özellikle nemli yağmurlu karlı havalarda Yüksek gerilim
hatlarındaki Hv atlamaları,Elektrik Kompanzasyonu iyi yapılmamış veya hiç olmayan Fabrikaların,
Yada Şebekemize yakın bir noktadaki aşırı,ani veya indüktif akım çeken işyerleri.
Üst komşumuzun kullandığı herhangi bir cihaz vs.
Bunlar Şebekenin kirlenmesine sebep oluyor.
Bu kirli şebeke üzerindeki tüm üyeler ister istemez bundan etkilenmiş oluyor.
Sanırım bu sebeplerle yeni nesil cihazlara PFC Devleri şart koşuluyor.

Varistör'ler özellikle Şebeke Alternanslarındaki pikleri çok kısa süreliğine emip kritik
seviyede çalışan yarı iletken devrelerin bozulmasını engelleyerek,size bir şey olmasın diyerek kendini feda ediyor.
Varistör'ün bu işlevini Şebeke Şok bobinleri veya seri dirençler de bu işi yapabilecek kabiliyette.
Bobin veya Direnç devreye seri olduğundan süreklilik arz edecek Voltaj yükselmelerinde hiç bir şey yapmadan birileri gibi
ööyle Mal Mal bakarken.(Bu altı çizgili yerin bukonuyla alakası yok,meclisten dışarı bir laf,bunu anlayan anlamıştır zaten:)
Kahraman Varistör bu duruma "Portakal Orada Kal" diyor.

Mesela Şebeke üzerindeki çok ani bir pik Şebeke Şok bobini bloke edebilirken,Şebekeye belli bir süre 380volt geldiğinde
Buna müdahelede bulunamıyor?Sonuç olarak ilgili yarı iletken devre yanıyor.Maliyet 100TL.
Bu olağan dışı durumda Şebeke girişinde Varistör varsa İlk olarak o buzulup Sigortayı attırdığından Maliyet 1Lira.


Şebeke kirliliğini izlemek için güzel yöntemlerden biri Trafosuz Tam dalga Kapasitif besleme.
Bu şekilde bir besleme yapıp bir kaç led bağlayıp Ledleri izleyip Şebekede nasıl pikler oluştuğunu
gözlemleyebiliriz.Ledler, Şebekenin kirliğine göre belli belirsiz zamanlarda pırpırlanacak.

Geçen başka bir yerdeki Varistör için Şebeke Şokundan öncemi sonramı koyulmalı diye sormuştum.
Bu sorduğum soruyu beğenmemiş olacaklarki kimse cevap verme lüksüne girmemiş:)
Bir daha sorayım baari.
Varistörleri Şebeke Şokundan Öncemi Sonramı koymalıyız?
Klasik Ac Trafolu sistemlerde Varistöre ihtiyaç varmı?

[HeCToR]

Klasik Ac Trafolu sistemlerde Varistöre ihtiyaç varmı?

Triac ile sürülüyorsa trafo koyulması gerekiyor hocam devreye alınıp çıkarılma esnasında anlık peak'ler oluşabiliyor normal şebeke direk primere verildiğinde gerek duyulmuyor.

[JOKERAS]

Yıllardır Tv tamir ederim,eski tip Tv'lerin hiç birinde Varistör yoktu.
Bu Tv'lerin hemen hemen hepsi Trafoluydu.
Bu Varistörlerin yeni çıktığı dönemlerde özellikle Smps devrelerinde arızalı kısa devre olmuş Varistörleri
Kondansatör sanıp değiştiren,yerine Kodansatör takan Tamirciler vardı:)

Trafolu sistemde çok kısa bir pik gelse bile,Trafo Primeri bunu soğurmuyormu?

[HeCToR]

@JOKERAS hocam aslında peak akımı voltaj seviyesi ve süresi önemli düşük akımlı peak'leri primer sargısı düşük omajlı olduğu için sönümleyebilir bir yere kadar örnek veriyorum şebeke ile trafo primeri arasında bağlı 2 metre kablo var ve primer üzerinde paralel bağlı olarak farklı cihazlara taşıdık bu enerjiyi diyelim taşıdığımız cihazlardan dolayı peak'ler meydana gelirse o zaman sıkıntı olabilir seconder üzerinde anlık yükselmeler meydana gelebilir 2 metrelik kablo direncinden dolayı şebeke bunu bastıramayacaktır ikinci konu trafonunda zaten belli izalasyon voltajı var 3kV izalasyon testi yaptığımda primer seconder arası atlama yaptığına şahit olmuşumdur 3kV 60mA sürekli 30sn verdiğimde.Yalnız normal trafolarda varistor atıldığını hiç görmedim genelde smps'lerde ön controller yarı iletkenler vs. olduğu için peak'lerden etkilenme delinmeler çok meydana geliyor.

[Zoroaster]

Trafolu sistemde çok kısa bir pik gelse bile,Trafo Primeri bunu soğurmuyormu?

Çok kısa yani dapdar fakat çok yüksek genlikli bir pals gelse bu trafonun sargılarından falan dolaşıp mağnetik alan yapacam falan diye uğraşmaz ki.

Doğrudan primer sargıdan sekonder sargıya kapasitif olarak atlar bir miktar enerjisini kaybeder fakat regülatöre doğru yol kateder.

İşte bu yüzden primer ile sekonder arasına bakır levha koyup topraklamak faydalıdır. Girişe varistör, tranzorp, LC filitre falan koymak da etkilidir.

[JOKERAS]

Klasik Trafo olayı Anlaşılmıştır.Thanks. Bakın bakın birde Dingilizce yazıyorum Dikkatinizi çekerim:)

Yanlış hatırlamıyorsam çok eski model bir Sony Tv'nin Smps beslemesinde Tranzorp(TVS) ile Booster-Snubber yapılmıştı.
Yani klasik Kondansatör,Direnç,Diyot yerine bir tane malzeme vardı.
TVS diyotu gibi bir şey oluyor sanırım.

[Zoroaster]

Şema vardır gizli çıkınında. Tranzorpu zort diye primere paralel bağlamamıştır ya da mosun DS uçlarına.

Ya da trafo'nun Flyback olduğundan eminmisin?

Bağladıysa da oradaki amaç başka.

Tranzorp, MOV sadece kendimizi şebekeden gelecek darbelere karşı korumak için değildir.

Bazen de amaç şebekeyi, bizde çıkan arızanın neden olacağı EMP vs etkilerden korumaktır.

Her sakallı dededir lafına benzetebiliriz.

[JOKERAS]

Çok şemam vardı,pepoda duruyordu.
Nemden çürümüşlerdi,onun için hepsini atmıştım:)
Bu dediğimi 15-16 yıl önce 2 Swic Forvard beslemeli bir şasede görmüştüm.
Nasıl hatırlıyorum?Çünki o malzeme kısa devreydi?Yerine bir şey bulamayınca
RCD devresi yapıp çalıştırmıştım.
Hatta şase üzerinde şekli bile vardı.
2 Diyot'un Katodlarının birleşik hali.
Booster-Snubber devresinde başka malzeme varmıydı hatırlmıyorum.

[Zoroaster]

TV dediğine göre öyle bir kaç watlık bir smps değildir. Muhtemelen de Flybacktir. Neyse zaten iddiam kelam değil.
Snubberda harcanacak gücü kaldıracak tranzorp vardır herhalde. Ya da Sony bu işi bilmiyordur.

[JOKERAS]

Sony bu işi bilmiyor olabilir:)

Dediğim gibi kısadevreydi.
Belki başka malzemelerde vardı ben görmedim yada bakmadım.
Hatılamıyorum.Ama TVS Diyotu vardı eminim.
İki Transitörde de vardı biri sağlamdı biri bozulmuştu.
Şeması olsada kanıtlasam:)
Neyse.

Varistörü Şebeke Şokundan öncemi sonramı koymalıyız kimse cevaplamıyor.

[Zoroaster]

Yok google'a bakındığımda bir tane bulmuştum fakat şimdi link vereyim dediğimde o linki bulamadım.

Çok yaygın bir kullanım şekli değil zaten.