Dakikada 60...100 bin devir dönen sessiz elektrik motorlarÄ

[z]

Konu konuyu aciyor, peki burc yatakla mil arasinda ne kadarlik bir bosluk birakilmali?

[z]

Bir gozlemimden sozedeyim.

Teyp motorlarini ve oyuncaklardan cikma motorlari bilirsiniz.

Oyuncak motorlari asiri gurultulu calisir ve oldukca yuksek devirlidir.

Teyp motorlari da oldukca sessiz ve dusuk devirli.

Oyuncak motorunun enduvisini sokup teyp motorunun miknatislarini ve burclarini barindiran dis kutusuna yerlestirirseniz yeni yaptiginiz motor manyak sessiz oluyor.

Mukayese acisindan;

1. Hava araligi nerede ise 3..5 mm ye cikiyor
2. Iki bastan yataklama yerine 1 taraftan yataklama oluyor. (*)
3. Motordaki verim dususu
4. Sesde asiri dusus.

Burada manyetik kuvvetlerin etkisinin neden oldugu gurultu sanirim en on planda.

Hava araligi azaldikca cekim kuvvetleri buyuyor, alandaki degisim, duzensizlikler kuvvete etkiyor kuvvet gurultu olarak ortaya cikiyor.
Hava araligi azaldikca kuvvetler artiyor verim yukseliyor.

Tersine hava araligi arttikca magnetik kuvvetlerdeki degisimlerin gurultu uretimi azaliyor, ancak verim dusuyor.

Zaten adamlar manyetik alani sinusoidal yapmak icin sac pakette kutuplara degisik formlar veriyorlarmis.

Hocalarimiz kutup alanini en yumusak forma sokacak yapiyi Siemens motor tasarim labaratuvarinda yap dene gozle tekrar yap yontemiyle
arastiriyor demisti.

(Bunu soylediginde o tarihlerde bilgisayarlar bu gunku kadar yaygin ve  guclu değildi, simdi sanal yapiliyor olabilir)

(*) iki farkli motorun parcalarini yerdegistirmeye kalktiginizda parcalarin boyu vs tutmuyor bu nedenle ben motorun hava araliginin buyuk olmasindan dolayi motor kapagini kapatmiyor ve firca yerine elimle tuttugum telleri kullaniyordum.

[Petek]

Konu konuyu aciyor, peki burc yadakla mil arasinda ne kadarlik bir bosluk birakilmali?

Bizim türbinci arkadaşları bulup sordum. Aslında kesin bilgi alamadım ama aldığım cevaplarla sorunuza cevap verebiliyorum. Bur yatakla mil arası mesafe milin ağırlığına, kullanılan yağın viskozitesine ve başka parametrelere bağlı imiş. Yanlış yağ kullanımı ile yatak sarma tabir edilen durum oluşabiliyormuş. Mesafe mikron mertebelerinde imiş. Kesin rakamı bilemiyorlar. Yani bu bilgilerin bulunduğu dökümanlara şimdi ulaşmıyorlar. E-BOOKS başlığı altında verdiğim kitap linklerinde sanıyorum gaz türbinleri ile ilgili olanlar vardı. Oradan da bazı bilgilere ulaşabilirsiniz. O türbinlerde de bahsettiğimiz (kayan yatak tabir edilen) yataklama sistemi kullanılıyormuş..

Sizin motorda nasıl birşey kullanılır tam olarak bilemiyorum ama belki bahsettiğiniz kasnak kayış sistemi ve yağlı yatak ve mil ile yüksek devire ulaşabilirsiniz.

[mp3dragon]

@bunalmis

Petek'in bahsettiği gibi tam olarak teknik adı ise "daralan yağ kaması"

yüksek devirde yağ hem sürtünmeyi azaltır hemde ısıyı uzaklaştırır.(yatak sarma denilen fazla ısı yüzünden mil ve yatağın deforme olmasıdır.)

boşluk çok fazla olmamalı yoksa mili yatağın ortasında sanki yağın içerisinde yüzermiş gibi olması gereken etki oluşturulamıyor. Yanlış hatırlamıyorsam yağın yüzey gerilimi ile alakalı olmalı. Gaz - buhar türbini gibi yerlerdeki yataklarda yağ pompa ile sürekli devridaim yaptırılır.

[z]

Bu teknikte, rotorun 0 dan max devire cikincaya kadar gecen zaman diliminde bayagi bir asinma olmaz mi?

[mp3dragon]

Hidrodinamik Radyal Kaymalı Yataklar
Bu yataklar sessiz çalışma, büyük darbeli yüklere dayanıklılık (içten yanmalı motorlarda
krank-biyel yatakları) ve titreşim sönümleme gibi isteklerin bulunduğu yerlerde kullanılır.Hidrodinamik yağlama, yüzeyler arasındaki boşluğa ve bağıl hıza bağlı olarak yüzeyleri
birbirinden tamamen ayıracak basınca sahip bir yağ tabakası oluşturan yağlama şeklidir.
Radyal yataklarda sıvı sürtünmesinin (hidrodinamik yağ tabakasının) oluşması için mil ile
yatak birbirine boşluklu geçme şeklinde takılır. Milin açısal hızı w = π.n/30 olduğuna göre
w=0 iken yani mil dururken (Şekil 1.a) yüzeyler doğrudan doğruya temas halindedir.
Hareketin başlangıcında çok kısa bir süre için yüzeyler arasında kuru sürtünme olur ve mil
yatak zarfı içerisinde hareket yönünün ters tarafına doğru tırmanır (Şekil 1.b). Bu durumdan
itibaren hareket nedeniyle yağ, yüzeyler arasında yayıldığından sınır sürtünmesi olur ve
sürtünme katsayısı azalmaya başlar. Bir müddet sonra tamamen sıvı sürtünmesi bölgesine
geçilir ve mil muylusu da yatak zarfı içinde hareket yönüne doğru kayarak eksantrik bir
durum alır (Şekil 1.c). Böylece yağ içinde oluşan hidrodinamik basınç, yüzeyleri birbirinden
tamamen ayırmış ve sıvı sürtünmesini oluşturmuştur. Sıvı sürtünmesi bölgesinde mil ile yatak
merkezi arasındaki eksantriktik hıza bağlı olarak değişmektedir. Bu eksantriklik yağlamanın
sürekliliği bakımından hiç bir zaman sıfır olmamalıdır. (Şekil 1.c). Çünkü şekilde görüldüğü
gibi yatak yükünü taşıyan maksimum basınç değeri ancak eksantriklik sayesinde oluşan yağ
kaması (daralan yağ tabakası) ile süreklilik kazanır.

devamı için;
http://rapidshare.de/files/10512953/deney_kaymaliyatak.pdf.html

[mp3dragon]

Yukarıda mil ve yatağın boşluklu geçme olarak takılması gerektiği söylenmiş.

Boşluklu geçme; Tornacılar bunu bilir. Hatta onlarda tablo halinde mil ve yatak ölçüleri bulunabilir.

Sıkı geçme ise rulmanların çakılarak mile montajı gibidir.

[Petek]

Bu teknikte, rotorun 0 dan max devire cikincaya kadar gecen zaman diliminde bayagi bir asinma olmaz mi?

Hocam, bu yataklar 20 yıla kadar dayanıyormuş. Zaten yağ içerisinde olduğu için küçük devirlerde problem olmuyormuş (kayığın suda yüzmesi gibi bir durum oluşuyormuş)... duyduklarımı aktardım. Biraz mişli muşlu oldu, kusura bakmayın.

Bir ekleme yapayım. Türbin mili 60 ton dan daha ağırmış

[Macera]

İncelediğm Fafnir Superprecision Ball Bearing kataloğu var.
Burda taşlama kafalarınınn 100.000 tura kadar döndüğünü ve rulman takıldığını anlatıyor.Milin 0.003 mm kaçıklıkta olmasına müsade edildiğini yazıyor.
Geçenlerde bir CNC tezgahının rulmanlarını değiştirmiştik.Bu rulmanlar önde 3lü set ve 7000 serisi rulmandı.Arkada ise makara rulman koymuştu.
Mili soğutup rulmanları ısıtık öyle monte ettik.Daha sonra gövdeyi ısıtık ve mil rulman montesini rahatça yerine taktık.Set diye bahsettiğim rulmanların üzerinde çizgiler vardı ve monte ederken o çizgilerin aynı olmasına dikkat ettik.Üzerindeki ibarelere göre 0.003 kaçıktı.Öndeki rulmanlar eksenel kuvvetleri alabilecek şekildeydi.Arkadaki rulmanlar ise avareydi.Mühendislikte öğrendiğim kadarı ile bir taraftaki sistemin sabit olması istenirdi , mil ısındığı zaman eksenel hareket edebileceği için arkadaki rulmanları avare yaparlar.
C eksenli diye tabir ettiğimiz tezgahlarda ise motorun öndeki ve arkadaki rulmanları sabitdir ve motor devir daim ile soğutulur.O motorların normal işleme turları 6000 tura kadar çıkabiliyor.Bu kadar özen göstermemizin sebebi rulmanların mümkün olduğu kadar uzun ömürlü olmasını istememizdir.

[z]

Rulman kullanmadan sadece yağa güvenerek yüksek devirli sistemler yapmak bana hiç pratik gelmedi. Mil ve yatak arasında kalan ince yağ filminin muhakkak devir dayim edilmesi gerekir. Aksi halde yatak sarar.

Yanlışmı düşünüyorum. Bu iş bu kadar basit olmamalı. Bir yağ pompası yağı devir dayim etmeli. O ince tabakanın yerine yeni yağ tabakası gelmesi için sızdırmazlık sorunları falan da aşılmalı.

Yoksa yağdanlıkla yatağa bir damla yağ damlat olsun bitsin kadar kolay iş  değil.

[OG]

Yanlış düşünmüyorsun. Benzinli veya dfizel motorlarda da benzer olay yaşanıyor, segman ile silindir gömleği arasında ince film yağ tabakası oluşur, temas/sürtünme yoktur. Fakat bu yağ sürekli devirdaim etmek zorundadır, aksi taktirde motor hızla aşınır.

[aster]

Özel film tabakası oluşturan yağlar mevcut
örnek; powerup diye bir yağ var ve ben kullanıyorum
http://www.powerupmcs.com/

hiç yağ kalmasada yatağın sarması için başında uzun zaman beklemeniz gerek

[OG]

Aster üstadım konu değişecek ama bunlar ciddi ürünlermi yoksa kandırmacamı? Motora zararı olduğunu söyleyen de var, firma araç üretmiş ve "bu tip şeyleri kullanmayın" demiş. Hangisi doğru ola ki?

[aster]

Hocam kullanıyorum diye belirttim
dandik bir şey olsa zaten buraya yazmazdım
yaklaşık 10 sene önde iş yerine gelip uygulamalı tanıtımda bulundular
her yerde kullanıyorum biraz pahallı ama hakkını veriyor meret
hatta ben abartıp bu yağı diş çekerken bile kullanırım
hala sarmamakta direnen bir WC aspratörüm var ve yataklarında 2 damla bu yağdan mevcut  
verdiğim linkten View PowerUp Video Demo yu izleyebilirsiniz

eski arabamda 3bin Km lik normal yağ kullanırken
bu yağdan ilave ettiğimde 15 bin KM kullanırdım ve hiç yağ eksilmesi olmazdı, motorda karnı doymuş bebekler gibi sessiz sessiz çalışırdı

[Petek]

Yanlış düşünmüyorsun. Benzinli veya dfizel motorlarda da benzer olay yaşanıyor, segman ile silindir gömleği arasında ince film yağ tabakası oluşur, temas/sürtünme yoktur. Fakat bu yağ sürekli devirdaim etmek zorundadır, aksi taktirde motor hızla aşınır.

İçten yanmalı motorlarda ısının eşit dağılması oluşan siyah is in filtrelenmesi, ve az miktarda yağla çok miktarda yüzeyin yağlanması (ve bilmediğim başka sebepler) için yağ devirdaim ettirilir.

Normal motorlarda durum nasıldır bilmiyorum ama türbin ve generatörlerde kullanılan yağ devirdaim ediliyor. hatta yağın basıncı nı kontrol eden sistemler var. Çok fazla detayını bilmiyorum. Bahsettiğim sistemde devir dakikada 3000.