Picproje Elektronik Sitesi

Merhaba, aşağıdaki devreyi mikroişlemci ile tetikleyerek, 220 AC ampülde parlaklık kontrolü yapmaya çalışıyorum, tetikleme sinyali olarak PWM kullandım ve pot ile osiloskopta duty cycle değişimlerinin düzgün çalıştığını test ettim, sorunum potansiyometreyi çevirmeye başlayınca lamba max parlaklıkta yanmaya başlıyor potu daha fazla çevirsemde parlaklıkta bir artma olmuyor çünkü zaten maximum düzeyde.  Diğer yönde çevirdiğimde ise sonuna kadar getirdiğimde olması gerektiği gibi lamba sönüyor yani sistem 1-0 çalışıyor. 1W direncim olmadığı için snubber devresini kurmadım, R1 direncini değerini 470 ohma kadar düşürdüm yine de değişen bir şey olmadı, yardımcı olur musunuz?

https://dosya.co/6gsfrk3jdlms/2.jpg.html (https://dosya.co/6gsfrk3jdlms/2.jpg.html)
 

Lamba LED mi?

hayır eski sarı ampül

Sıfır geçiş algılama devresi yok mu? Şemada göremedim...

Diac normalde RC devresi ile ayarlanan sürede 80V civarında ateşlenen bir eleman. PWM ile değil de 50 HZ gibi bir frekansla kare dalga  sürsen daha iyi olur gibime geliyor. Sonuçta bu şekilde  oransal ateşleme olabileceğini düşünmüyorum. Bu tip bir devre yapmadım ama bence on/ff çalışmak için uygun bu haliyle. Senin yapman gereken de  fikir yürütüyorum 0-50 hz arası kare dalga üretmek olmalı. Ne kadar çok tetiklersen yani frekans fazla olursa o kadar parlak yanmalı. PWM de sürekli opto tetikleniyor bir de frekansın yüksek olunca haliyle belli noktadan sonra parlak olur yani on/off şeklinde çalışır.

Devrede sorun yok aslında. Önemli olan pwm frekansı ve tetiklemenin nerede başladığı . Yanlış yerde tetik verdiğinizde ya çalışmaz ya da tam açar. On/off Frekansı şebeke frekansı ile aynı olmalı.
Sıfır geçiş noktalarında tetiklemeye başlarsanız, ve pwm genişliği de şebeke ile frekansı ile uyumlu olursa çalışır.

Alıntı yapılan: Cemre. - 19 Şubat 2021, 21:11:20Sıfır geçiş algılama devresi yok mu? Şemada göremedim...

evet sıfır geçiş algılama devrede yok, şimdi PWM frekansını 50 Hz yapıp tekrar deneyeceğim

Sıfır geçiş algılama yapmadan nasıl olacak anlayamadım? Yani ON/OFF kullanmak istiyorsanız olur tabi ama, anladığım kadarıyla amacınız AC Kıyıcı yapmak, yani TRIAC'ı belirli bir faz açısından sonra iletime geçirerek yüke uygulanan gerilimin RMS değerini ayarlamak. Dolayısıyla öncelikle sıfır geçişini tespit edip, daha sonra TRIAC'ın iletime geçmesini istediğimiz faz açısına ulaşma süresi kadar beklenmeli ve TRIAC iletime geçecek şekilde uygun tetikleme sinyali uygulanmalı. Sizin PWM frekansını 50Hz yapmanız yeterli bir uygulama değil, hatta PWM üretmenize de gerek yok. Önemli olan hangi faz açısında tetikleme sinyali ürettiğiniz. Konuyu biraz daha araştırmanızı tavsiye ederim.

Alıntı yapılan: Cemre. - 19 Şubat 2021, 21:39:44Sıfır geçiş algılama yapmadan nasıl olacak anlayamadım? Yani ON/OFF kullanmak istiyorsanız olur tabi ama, anladığım kadarıyla amacınız AC Kıyıcı yapmak, yani TRIAC'ı belirli bir faz açısından sonra iletime geçirerek yüke uygulanan gerilimin RMS değerini ayarlamak. Dolayısıyla öncelikle sıfır geçişini tespit edip, daha sonra TRIAC'ın iletime geçmesini istediğimiz faz açısına ulaşma süresi kadar beklenmeli ve TRIAC iletime geçecek şekilde uygun tetikleme sinyali uygulanmalı. Sizin PWM frekansını 50Hz yapmanız yeterli bir uygulama değil, hatta PWM üretmenize de gerek yok. Önemli olan hangi faz açısında tetikleme sinyali ürettiğiniz. Konuyu biraz daha araştırmanızı tavsiye ederim.

Aslında @Cemre. Haksız değil. PWM ile teorik olarak yapılır yapılmaya da çoğu işlemci 50Hz PWM çıkaramaz. Bu nedenle normal bir pin ve timer kesmesi ile yapılır. Sonuçta oluşan sinyal PWM dir, ancak düşük frekanslı. Eğer 10khz vb. frekanslı PWM i direk optoya veriyorsanız sistem çalışmaz. Triyak  ve tristör siz isteyice iletime girer ama o isteyince çıkar :) Yani A1 A2 deki AC sinyal ile senkron açılır ve kapanır. Gate ucuna uygulanan sinyal ile kapatılamaz. Bu nedenle işlemci de aynı sinüs sinyale senkron edilir, ve 10ms periyodun gerekli noktasında pulse uygulanır ve sıfır noktasında kapatılır ki yeni peryotta iletim oluşmasın.

Bir de  trafo ile tetiklemeli yapılarda kullanılan PWM var ki bu başka bişey. Sizin devrenin ilgisi yok.

söylediklerinize katılıyorum, 50 Hz lik PWM oluşturdum fakat sıfır noktası tespiti olmadığından şebeke hattındaki sinüs sinyaline senkronize olacak şekilde tetikleyemediğim için yine istediğim gibi olmadı ancak konuyu anladım, netteki yapılmış uygulamalarda dediğiniz gibi bir kesme fonksiyonu ile sıfır nokları tespit edilmiş ve o an işlemci tarafından tetikleme yapılmış. fakat ac akım kontrolünü sağlamam gereken devrenin yazılımında zaten bir kesme fonksiyonu var (dahili timer) birde dokunmatik ekran ve bluetooth ile haberleşiyor, bu yüzden 2. bir kesme fonksiyonu eklemeden bu işi çözmem gerek ne önerirsiniz?

Kullandığınız platformda hangi imkanlar var, ne kadar hassasiyet lazım vb. Bilemediğimiz için pek çok yöntem söylenebilir. Tek timer kesmesi varsa,bunu kısa zaman aralıklarına kurup, daha uzun aralıktaki işlemleri sayıcılarla halledebilirsiniz.
Bluetooth/Uart haberleşme işlemleri kendi kesmelerine sahip. Verileri kesmede alır/verir ancak işlemesini döngü içinde yaparsınız. Timer'a gerek kalmaz vs. Burada iş algoritmaya ve işlemci hızınıza bağlı.

Alıntı Yapaşağıdaki devreyi mikroişlemci ile tetikleyerek, 220 AC ampülde parlaklık kontrolü yapmaya çalışıyorum, tetikleme sinyali olarak PWM kullandım ve pot ile osiloskopta duty cycle değişimlerinin düzgün çalıştığını test ettim, sorunum potansiyometreyi çevirmeye başlayınca lamba max parlaklıkta yanmaya başlıyor potu daha fazla çevirsemde parlaklıkta bir artma olmuyor çünkü zaten maximum düzeyde. 
https://dosya.co/6gsfrk3jdlms/2.jpg.html

Konu forumda çok defa konuşuldu, lütfen arayın.

Flamanlı lambaları AC de kırpışmadan dimm etmek için faz kıyma yöntemi kullanılır.

Faz kıyılması işlemini doğru değerlerde yapabilmek için alternansların sıfırdan geçişlerini yakalamk gerekir
buna zero cross diyorlar.

50Hz şebekede alternanslar her 10 milisaniyede bir sıfır olur.

Sıfır anını yakalamak için çok çeşitli usuller kullanılır, hepsinde şebekeyi takip etmek mecburdur,
Şebekeyi takip ederken, önce, devremizin şebekeden elektriksel izole olacak mı ona karar verilir
karar verilen şekle bağlı olarak sonra dizayna geçilir

izole sistem kurulacak ise opto coupler ile çalışma seçeneği en kolay yoldur
(bu bahsedilenin devrende kullandığın moc3021 ile ilgisi yok)

izole olmayacak ise appnot'lardan yararlanılabilir
mesela http://ww1.microchip.com/downloads/en/AppNotes/40171a.pdf

Sıfır anını yakaladıktan sonra
triyağı hemen sürersen lamba full yanar
x süre sonra sürersen lamba süreyle orantılı şekilde az yanar
bu x süre, diğer sıfır anı ile sınırlı olacağına göre max 10ms dir (veya aktif kullanılabilir alan için 10ms'nin 50-100usn gibi eksiği)

dimm miktarını bir süre sayarak tespit edeceğine göre,
bu iş, en kolay, mcu'ların timer'ları kullanılarak yapılabilir

Bu durumda timer kullanmayı öğrenmek gerekir.

Yükün lamba değil de ısıtıcı olduğunu, göze hitap etmediğini varsayarak 1..10 sn gibi aralıklarla anahtarlama yapılabilir.  PWM de gerekmez.

Örnek 1sn.açık, 9sn kapalı olsa, güç 10da bir  olur.

Yine sıfır geçişi algılamak iyi olur.

Yorumlar için herkese teşekkür ederim

Alıntı yapılan: Kılıç - 20 Şubat 2021, 07:43:23Yükün lamba değil de ısıtıcı olduğunu, göze hitap etmediğini varsayarak 1..10 sn gibi aralıklarla anahtarlama yapılabilir.  PWM de gerekmez.

Örnek 1sn.açık, 9sn kapalı olsa, güç 10da bir  olur.

Yine sıfır geçişi algılamak iyi olur.

Bu durumda MOC3021 yerine Zero Cross Detection özelliği olan bir opto triac kullanılması yeterli. Bu tip opto triaclar tetikleme sinyali geldikten sonraki ilk sıfır geçiş anında devreye girdiklerinden hem anlık pik akım problemlerini çözerler hem de sıfır geçiş algılama devresi kurmanıza gerek kalmaz...

Alıntı yapılan: berkay_91 - 20 Şubat 2021, 00:16:28söylediklerinize katılıyorum, 50 Hz lik PWM oluşturdum fakat sıfır noktası tespiti olmadığından şebeke hattındaki sinüs sinyaline senkronize olacak şekilde tetikleyemediğim için yine istediğim gibi olmadı ancak konuyu anladım, netteki yapılmış uygulamalarda dediğiniz gibi bir kesme fonksiyonu ile sıfır nokları tespit edilmiş ve o an işlemci tarafından tetikleme yapılmış. fakat ac akım kontrolünü sağlamam gereken devrenin yazılımında zaten bir kesme fonksiyonu var (dahili timer) birde dokunmatik ekran ve bluetooth ile haberleşiyor, bu yüzden 2. bir kesme fonksiyonu eklemeden bu işi çözmem gerek ne önerirsiniz?

Uart haberleşmeli 4 kanal dimmer yaptım. Dediğiniz gibi birkaç interrupt devreye girince kırpışma ile karşılabilir. Bunu devreyi ikiye bölerek çözdüm.
Birinci kısım 1 kanal adc ve ioc (interrupt on change) kesmesi ve zero cross kesmesi içeren dimmer kısmı. Dimm miktarı analog olarak veriliyor ve 4 kanaldaki bitlerden biri değişince kesmeye gidip ilk önce hangi bitin bir olduğunu sonra adc değerini okuyup dimm miktarını ayarlıyor. İşlemci 16f1826

İkinci kısım (bu kusmı arkadaşım geliştirdi. Ben sadece keypad ile basit bir kod yazdım.) keypad, karakter lcd ve canbus içeriyor. Dimmer için önce dac ile analog veriyi oluşturup sonra 4 kanaldan birini set ederek dimmer de algılanmasını sağlıyor. Böylece lambalarda kırpışma olmamasını bu şekilde sağladık. Çünkü ioc interrupt içinde 4 bit lojik kontrol ve adc  okuma var. Bu da veri alımına göre oldukça kısa bir süre.

Alıntı yapılan: Cemre. - 20 Şubat 2021, 11:42:16Bu durumda MOC3021 yerine Zero Cross Detection özelliği olan bir opto triac kullanılması yeterli. Bu tip opto triaclar tetikleme sinyali geldikten sonraki ilk sıfır geçiş anında devreye girdiklerinden hem anlık pik akım problemlerini çözerler hem de sıfır geçiş algılama devresi kurmanıza gerek kalmaz...

peki linkini eklediğim bu devrede MOC3021 i zero cross detection özellliği olan MOC3031 triac driver ile değiştirsem ve işlemcimden 50 Hz PWM üretsem PWM sinyallerinin sadece duty cycle oranını değiştirerek kodlarıma kesme fonksiyonu eklemeden AC yük üzerinde akım kontrolü sağlayabilir miyim?

https://dosya.co/6gsfrk3jdlms/2.jpg.html

Alıntı yapılan: berkay_91 - 20 Şubat 2021, 16:48:12peki linkini eklediğim bu devrede MOC3021 i zero cross detection özellliği olan MOC3031 triac driver ile değiştirsem ve işlemcimden 50 Hz PWM üretsem PWM sinyallerinin sadece duty cycle oranını değiştirerek AC yük üzerinde akım kontrolü sağlayabilir miyim?

https://dosya.co/6gsfrk3jdlms/2.jpg.html

Hayır. Aşağıdaki yapıda bir dalga formu üretebilmeniz için "doğru anda" (resimdeki Triggering Point) tetikleme sinyali üretebiliyor olmanız gerekiyor. Bu da ancak Zero Cross Detection yaparak mümkün.

(https://www.electronics-tutorials.ws/wp-content/uploads/2018/05/power-power28.gif)

@berkay_91, Pwm genelde DC ayarlamak için kullanılır. AC sinyal için pwm kullanmaya çalışmanızın sebebi nedir?
Sıfır geçiş algılama ve tetikleme ile hassas kontrol yapılabiliyor. Mcu ile itinayla yapabilirsiniz. İstenen güce göre tetikleme noktası hesaplanır. 

moc3041 zero cross detection özelliğine sahip. Bunu kullanıp frekansları ayarlayıp  daha basitçe sorunu çözebilirsiniz belki yada işinizi görecek kadar basite indirgemenizde yardımcı olabilir.

Alıntı yapılan: Kılıç - 20 Şubat 2021, 17:30:19@berkay_91, Pwm genelde DC ayarlamak için kullanılır. AC sinyal için pwm kullanmaya çalışmanızın sebebi nedir?
Sıfır geçiş algılama ve tetikleme ile hassas kontrol yapılabiliyor. Mcu ile itinayla yapabilirsiniz. İstenen güce göre tetikleme noktası hesaplanır. 

1 tane daha kesme fonksiyonu kullanırsam mevcut yazılım çok karışacak zaten 1 adet dahili timer kesmesi var o fonksiyona loopta dönerken 1 saniyede bir giriyor...

Kesme içinde bayrağa bakılarak farklı işler yapılır. Çok da karışmaz
Sıfır geçiş algılanmışsa başka iş, 1 saniyelik
zaman kesmesi olmuşsa sizin o saniyede bir yapılacak asıl iş yapılır.

1s süreyi de sıfır geçişiyle ölçebilirsiniz. 100 kere sıfır geçiş olmuşsa 1 saniye doldu demektir.  Muhtemelen mcu içinde daha başka  timer mevcuttur. Sıfır geçişi sonrası bir timer ayarlanır. O tetiklemeyi  yapar

Alıntı yapılan: berkay_91 - 20 Şubat 2021, 18:09:491 tane daha kesme fonksiyonu kullanırsam mevcut yazılım çok karışacak zaten 1 adet dahili timer kesmesi var o fonksiyona loopta dönerken 1 saniyede bir giriyor...

Dimm yapabilmek için saniyede 5000 ila 10000 arasında timer interrupt girmeniz gerekir.
50hz = 100 alternans,
Her alternans için 50 yada 100 kademe dimm düşünürseniz saniyede 5000 yada 10000 defa kesme oluşturmalısınız.
Saniyede bir bunun yanında komik kalır ;)  ;)

Her alternans için bir kesme yetmez mi, neden 100 alternans için 5000 yada 10000 defa olsun ?

Alıntı yapılan: berkay_91 - 20 Şubat 2021, 18:09:491 tane daha kesme fonksiyonu kullanırsam mevcut yazılım çok karışacak zaten 1 adet dahili timer kesmesi var o fonksiyona loopta dönerken 1 saniyede bir giriyor...

MCU nedir ?

Senkronize pwm yaparsan olur ama zero cross ile dimm yapacaksan her alternansı  50 yada 100e bölmek en mantıklısı bence.
Yanlışım varsa düzeltin.

https://elektrokod.wordpress.com/2020/01/20/arduino-ile-dimmer-uygulamasi/ (https://elektrokod.wordpress.com/2020/01/20/arduino-ile-dimmer-uygulamasi/)

https://elektrokod.wordpress.com/2013/12/22/dijital-ac-dimmer/ (https://elektrokod.wordpress.com/2013/12/22/dijital-ac-dimmer/)

https://elektrokod.wordpress.com/2020/01/17/dahili-karsilastiricili-dijital-dimmer-dimmer-with-built-in-comparator/ (https://elektrokod.wordpress.com/2020/01/17/dahili-karsilastiricili-dijital-dimmer-dimmer-with-built-in-comparator/)

Alıntı yapılan: fide - 20 Şubat 2021, 19:26:19Senkronize pwm yaparsan olur ama zero cross ile dimm yapacaksan her alternansı  50 yada 100e bölmek en mantıklısı bence.
Yanlışım varsa düzeltin.

Öyle değil hocam. Sıfır geçişte timer kurulur, timer interruptında tetik sinyali on olur. Timer için yüklenecek değer tetikleme açısıdır ve bu normal döngü içinde hesaplanır. Geri kalan zamanda kesme ile işiniz olmaz. Normal işler yapılmaya devam edilir.

Eğer sıfır geçiş algılama interrupt ile yapılamıyorsa -ki yapılması elzemdir- belki o zaman çok sık aralıkla kesme kullanarak geçiş oldumu bakmak gerekebilir.

Alıntı Yappeki linkini eklediğim bu devrede MOC3021 i zero cross detection özellliği olan MOC3031 triac driver ile değiştirsem

olmaz, triac için kullandığın OPTO COUPLER ZERO-CROSS OLMAMALI
bu opto yalnızca triac sürmek için, zerocross tip kullanırsan bütün çabalar boşa gider, bunlar faz kıyım yapamaz.
(MOC 3021 NON-ZERO CROSS)
(MOC 3031 ZERO CROSS)

eğer lamba değil de ısıtıcı falan sürseydiniz zerocross triyak sürücüler işi çok kolaylaştırır
ölçtüğünüz ısı değerine göre aç kapa komutlarını yollarsınız, her şey hallolur.
Aynı metodu lamba için kullanırsanız kırpışmakdan başka bir işe yaramaz

Kırpışma olmadan temiz dimm için faz kıyım şarttır (lamba)
Faz kıyımı için ise, faz sıfır geçiş tespiti şarttır ki, istediğiniz orana göre triyakı ateşleyesiniz.
Ateşlenen triyak sıfır geçişinde akımı kendi keser
(bu da ayrı bir konu, bazı durumlarda ek önlem almadan kesime gidemez BURADA (https://www.picproje.org/index.php?msg=45105)

https://simple-circuit.com/arduino-light-dimmer-220v/ (https://simple-circuit.com/arduino-light-dimmer-220v/)

Linkteki bu devreyi yaptım ve kesme fonksiyonu kullanarak sıfır geçişlerini tespit ettim op-amp olarak elimde olan LM358 i kullandım, bu sitedeki örnek program ve devre stabil bir şekilde çalışıyor, yeni başlayanlar için iyi bir kaynak. yorum yazan herkese teşekkür ederim

Oh nihayet basariyla sonuclandi. Cok sevindim ::ok

@berkay_91

(https://i.ibb.co/rkwS9Kr/shutterstock-464848973-1.jpg)

@Cemre. 'nin uyarısına ek olarak
220K değerdeki dirençler güvenlik açısından yeterli gibiyse de,
bu amaçlı kullanımlarda
bu dirençler tek bir direnç olarak kullanılmaz ve
smd gibi bacak aralıkları dar olan yapıda olan dirençler tercih edilmez

220K, en az iki adet seri direnç ile yapılır ( 100K + 120 K gibi)
ve THT tip tercih edilip, bacak araları olabildiğince açık tutulur.

o halde devredeki op-amp bölümünü bu şekilde yapsam daha iyi olacak

https://ibb.co/KXzKL3L

resimleri
dosya yükleme siteleri yerine
https://tr.imgbb.com/
gibi resim sitelerine yüklersen

resim indir, aç gibi işlerle uğraşılmaz.