Işığın parçacıkmı yoksa dalgamı olduğu yada ne olduğu ile ilgili güzel bir anlatım ve bir deney.
http://video.google.com/videoplay?docid=-4237751840526284618
http://video.google.com/videoplay?docid=2726124479856548776
ingilizce bilmenize gerek yok sadece deneyleri izleyerek bile bir çok şeyi anlayabiliyorsunuz.
Teşekkürler mmengi.
Dr Quantum videosunun içerisinde geçen repliklerin türkçesi.
(www.sufizmveinsan.com adresinden alıntıdır)
http://www.whatthebleep.com/trailer/
Yukarıda web adresini verdiğimiz video ünlü, fizikçiler, nörobiyologlar, doktorların rol alıp fikirlerini belirttiği ''What the bleep'' isimli filmin tanıtımı ile ilgilidir. Bu video nun daha iyi anlaşılabiilmesi için türkçeleştirdiğimiz pasajlar aşağıdadır. Umarız faydalı olur.
-Veee, işte karşınızda kuantum tuhaflığının dedesi, çok detaylı ve anlaması zor çift yarık deneyi!
-Bu deneyi anlayabilmek için önce parçacıkların veya küçük madde toplarının nasıl davrandıklarını görmemiz gerekli.
(filmde bir makine görüyoruz, üzerinde ''marble machine= mermer makinası''
yazılı'' oradan mermer toplar atılıyor)
-Eğer biz karşıdaki ekrana gelişigüzel bir cisim atarsak, örneğin mermer gibi, ekranın arkasındaki duvarda bir desen oluştuğunu görürüz.
Bu desen mermer parçalarının yarıktan geçerek duvara vurdukları yerde oluşyor.
-Şimdi, biz öndeki ekrana ikinci bir yarık daha eklersek atılan mermer parçacıkları buradanda geçer ve biz arkadaki duvarda aynen birincisi
gibi ikinci bir desen bantı daha görürüz. Zaten beklediğimiz şeyde budur.
-Gelin şimdi de dalgaların haeketine bakalım. (Film de durgun bir su, tek yarıklı ekran ve gene aynı duvar görünüyor.)
Suya bir mermer parçası bırakıldığında dalgalar oluşuyor, ekrana çarpıyor, yarıktan geçiyor ve büyük bir yoğunlukla duvara vuruyor.
Ortya çıkan desen yarıkla aynı hizada.
En arkada duvardaki çizginin düzgünlüğü çarpmanın şiddetini gösteriyor.
Bu, aynen duvarda mermerlerin meydana getirdiği düz çizgi halindeki desene benziyor.
-Ancaak, öndekiekrana ikinci bir yarık daha eklediğimizde daha farklı birşey oluşuyor.
Meydana gelen dalgalardan birinin tepe noktası diğerinin dip noktası ile karşılaştığında birbirlerini yok ediyorlar.
Böylece arkadaki duvardada bir girişim deseni oluşuyor. Her iki dalganın tepe noktalarının kesişme yerlerinde yoğunluk en yüksek durumda ve bunları parlak çizgiler olarak görüyoruz. Fakat, dalgaların birbirlerini yok ettikleri yerlerde ise hiçbirşey yok.
Dolayısıyla, iki yarıktan içeri katı cisimler attığımız zaman duvarda iki bant elde ediyoruz, ama gene aynı iki yarıktan dalgalar geçtiğinde pek çok dalganın oluşturduğu bir girişim deseni meydana geliyor.
-Evet, buraya kadar herşey çok iyi.
Şimdi de kuantuma gidelim. (Yaşlı dede buraya ulaşmak için kolundaki bir düğmeye basıyor ve başlıyor anlatmaya):-
-Bir elektron çok çok çok küçük bir madde parçasıdır, sanki çok küçük bir mermer top gibi. Şimdi bu elektronu ekrandaki tek yarıktan geçecek şekilde ateşleyelim.
-Bu elektronlarda aynen biraz önce gördüğümüz mermer parçaları gibi davranıyor ve arkada tek bir bant oluşturuyor.
O halde biz elektronları iki yarıktan geçecek şekilde ateşlersek arkada mermer toplarda olduğu gibi iki bant elde etmemiz gerekiyor.
-Ama o da nesi! Bir girişim deseni!!! Biz elektronları, yani çok çok küçücük cisim parçalarını her iki yarıktan geçecek şekilde ateşledik ve mermer topların meydana getirdiği desene değilde dalgaların oluşturduğuna benzer bir desen elde ettik .
-Peki nasıl oluyorda madde parçacıkları sanki dalgalar da ki gibi girişim deseni meydana getirebiliyorlar. Bu hiç akla uygun değil.
- Fakaat, fizikçiler zekidir. Atılan o küçük parçacıkların (topların) belki de birbirlerine çarptıklarını ve bundan dolayı dalga gibi bir
girişim deseni meydana getirdiklerini düşündüler. Bunu engellemek içinde elektronları birer birer ateşlemeye karar verdiler. Bu şekilde birbirleri
ile temas etmeleri mümkün olmayacaktı. Ama, ateşleme işleminden bir saat sonra duvarda gene aynı girişim deseni ortaya çıkmaya başladı.
Sonuç kaçınılmazdı.
-Elektron atıldığı anda bir parçacık olarak harekete başlıyor, daha sonra bir parçacıklar dalgası haline dönüşüyor, her iki yarıktan geçiyor ve kendisiyle girişim yaparak duvara bir parçacık gibi vuruyor.
Fakat, matematiksel olarak durum daha da tuhaf. Her iki yarıktan geçiyor ama hiçbirinden geçmiyor ve bir tanesinden geçiyor ve de sadece öbür yarıktan geçiyor.
-Bütün bu olasılıklar birbirleri ile bir süperpozisyon oluşturuyor.
İşte bu sonuş fizikçileri çok şaşırttı ve zorladı, dolayısıyla elektronun hangi yarıktan geçtiğini gözetlemeye karar verdiler.
-Yarıklardan birinin yanına bir ölçüm cihazı yerleştirdiler ve elektronun hangisinden geçeceğini tesbit etmeye çalıştılar. (Ha, ha, ha kahkahalar) Ancaak, kuantum dünyası onların hayal edebildiklerinden çok daha esrarengiz.
-Gözledikleri zaman elektron küçük bir mermer tanesi gibi davranıyordu.
Elektronlar aynen mermer top deneyinde olduğu gibi iki düzgün bant tan oluşan bir desen meydana getirdiler ve tahminlerin aksine çoklu bir girişim deseni meydana gelmedi.
-Ölçüm veye gözlemleme işlemi elektronun sadece bir yarıktan geçtiğini ve her iki yarıktan birden geçmediğini gösterdi. Elektron, sanki seyredildiğinden haberi varmış gibi davranışını değiştirdi.
-İşte, bu noktada fizikçiler sonsuza dek kuantum olaylarının tuhaf dünyasına adım atmış attılar. Madde nedir? Mermerlermi yoksa dalgalarmı ve neyin dalgaları ve de bir gözlemcinin bunlarla ilişkisi nedir?
-Evet, gözlemci, sadece gözlemleyerek dalga fonksiyonlarını çökertti.
Çift yarık deneyinde elektron kullanılırken gözlemci olarak nasıl bir düzenek kullanılmaktadır. Gözlemci yarıktan ne kadar uzakta olmaktadır.
https://www.youtube.com/watch?v=Hi8PSCZtyz8
Favori konum. Birde Kara şövalye uydusu.
Kara şovalye gerçekmi?
Korkarım ki hiç bir zaman bazı soruların cevaplarını öğrenemeyeceğim. Uzayın sınırı ve sınırı varsa gerisinde ne var gibi.
Is This What Quantum Mechanics Looks Like?
http://www.youtube.com/watch?v=WIyTZDHuarQ (http://www.youtube.com/watch?v=WIyTZDHuarQ)
Hala sorumun cevabını alamadım. Elektronun 1. yarıktan mı yoksa 2. yarıktan mı geçtiğini gözleyen dedektör nasıl bir dedektordur?
Elektron yoluna ne kadar yakın konumlanmaktadır.
Alıntı yapılan: Zoroaster - 05 Kasım 2016, 17:00:49
Çift yarık deneyinde elektron kullanılırken gözlemci olarak nasıl bir düzenek kullanılmaktadır. Gözlemci yarıktan ne kadar uzakta olmaktadır.
Çizgi film ile hikaye edilen konunun gerçek hali bu videonun 17:00 ından itibaren
http://www.dailymotion.com/video/xze1dq_gerceklik-nedir-quantum-gercekliginin-garip-dunyasina-hosgeldiniz_tech
Alıntı yapılan: Melih1802 - 05 Kasım 2016, 17:14:03
Korkarım ki hiç bir zaman bazı soruların cevaplarını öğrenemeyeceğim. Uzayın sınırı ve sınırı varsa gerisinde ne var gibi.
Çifte yarık olayını anladıysanız bu sorunun cevabını buldunuz demektir.
Ben de bunu anlayasıya kadar uyuyamıyordum desem fazla abartmış olmam.
Müthiş bir konu bu.
Çizgi film hali Türkçe
http://www.dailymotion.com/video/xwu4j2_gerceklik-nedir-serisi-dr-quantum-ozet-ne-biliyoruz-ki_tech
En basitinden tüplü Televizyon, monitör veya osilaskop ekranı. Temel model olarak kullanılabilecek cihazlar.Sonuçta elektron yolu üzerine onu görüntüleyebilecek bir materyel konulması yeterlidir. Mesafe artırımı hassasiyeti artırır ama elektron hızlandırma için gereken enerjide artar.
Yeminlen söylüyüm çifte yarık olayını çözdüm.
Sadece gözlemci cihazın elektron yoluna uzaklığını merak ediyorum.
Acaip bir teorim var.
@Kabil ATICIHocam resim tüpündeki elektron tabancası kısmını vakum altında olmadan çalıştırabilir miyiz? Keserek çıkartıp kullanmak istiyorum da bu deney için.
Bu arada elektronların gözlenince farklı davranmasının sebebi gözlemcinin manyetiksel olarak elektronlara etki etmesinden dolayı olabilir mi?
Alıntı yapılan: Zoroaster - 05 Kasım 2016, 21:46:04
Yeminlen söylüyüm çifte yarık olayını çözdüm.
Sadece gözlemci cihazın elektron yoluna uzaklığını merak ediyorum.
Acaip bir teorim var.
Hocam işin üstadı yaşıyor galiba
https://en.wikipedia.org/wiki/Anton_Zeilinger
Bir şekilde kendisi veya yardımcıları ile irtibat kurabilirsin.
Vakum olmadan yapamazsın. Bu deneyi tekrarlamak için basit bir tüp yapılabilir.
Neon tüpü yapan adamlara çizimle bile gidilse yapar bizim cevgaverler.
https://www.google.com.tr/search?q=Double+slit+experiment+Anton+Zeilinger
deyince güzel kaynaklar çıkıyor.
Çok sevdiğim Fizik Profesör'ü bir arkadaşıma geçenlerde mailde bu konudan bahsettim.
Elektronların oluşturduğu deseni nasıl gözlüyorlar diye sordum. Aynen TV tüpü gibi bir tüp en önde de fosfor yüzey varmış.
Bir diğer düzenekte ise tüpün içine fosfor yüzey yerine CCD kamera konuyormuş.
Peki elektronun hangi delikten geçtiğini anlamak için nasıl dedektör konuyor ve neden gözlenen elektron artık girişim yapmıyor dediğimde de sağolsun aşağıdaki cevabı yollamış.
Alıntı YapÇift yarık deneyinde amaç, gözlemcinin gönderilen elektronların hangi delikten geçtiğini ölçmesi ise, bunun için hangi delikten geçtiğini belirlemesi için elektrolara duyarlı bir detektörü bu deliklerden birinin arkasına koyup elektron gelip gelmediğine bakmasıdır. Bu durumda da eğer elektron geldiyse elekron dalgasını tuzaklamış olması gerekir ki ölçebilmiş olsun. Dolayısı ile elektron dalgası ekran üzerine gidemeyecek ve diğer yarıktan geçen elektron dalgası ile girişim yapamayacak. Bu durum ışık için de aynı, yani parçacıkların dalga özelliği ile alakalı, "De-Broglie yasası". Aslında tüm parcacıklara eşlik eden bir quantum mekaniksel bir dalaga fonksiyonu vardır. Bu dalga fonksiyonları önüne koyulan engeller ile ekileşirler, kırınıma uğrarlar ve uygun bir detektor, ekran üzerinde girişim yaparlar.
Aynı deneyi foton ile düşün. Fotonun hangi delikten geçtiğini ölçmek için deliklerin birinin arkasına detektör koyarsan, veya kapatırsan, ekranda oluşan girişim deseni kaybolacak sadece diğer delikten geçen foton dalgasının oluşturduğu kırının desenin şiddeti ekran üzerinde görünecektir, bu da fotonun dalgaboyu ile alakalı. Aynu durum atomlar, protonlar, notronlar, nano parçacıklar için quantum mekaniksel de-Broglie dalgaları, veya dalga fonksiyonları ile açıklanabilir.
Aşağıdaki linklerde olayı anlatan bilgiler mevcut.
https://en.wikipedia.org/wiki/Matter_wave
https://en.wikipedia.org/wiki/Double-slit_experiment
Ölçmek ile tuzaklamak kavramlarını aynı düşünmüş. Tuzaklanınca gecemez anlamında cevap vermiş bu arkadaş. Ölçme sistemi böyle olsa idi bu sistemin ölçüm olmayacağını bunu hazırlayanlar bilirdi. Deneyin ana gayesi zaten gözlemlemek, şunu derlerdi "gözlemleyemiyoruz". Oysa gözlemliyoruz demekteler, gözlemlerken tuzaklama hatası ortaya çıkıyor gibi bir şey duymadım.
Elektronu geçti mi geçmedi mi diye ölçüm yapmaya kalktığında elektron yörüngeden sapıyor.
Elektron yerine minik mıknatıslar attığını düşün. Bu minik mıknatıstan daha küçük nesne yok. Mecburen ölçüm içinde mıknatıs kullanacaksın.
Fırlatılan mıknatıs tam ölçüm mıknatısının yanından geçerken sapıyor. Mıknatısın geçtiğini gözlüyorsun fakat geçen mıknatısın yolununu da değiştiriyorsun.
Fotonu nasıl gözleyebilirsin. Mecburen önüne engel koyacaksın.
Deneyi fenomen haline getiren bakarken ve bakmazken olanlar. Ölçüm elektronlara fiziki olarak etki etmeden yapılamıyorsa bu deneyin şaşırılacak bir tarafı yok ki o zaman. Giriş direnci 1 Ohm olan voltmetre ile pil ölçüp bakın ölçünce voltajı çöküyor demek gibi bir şey bu. Mantıklı düşününce atılan tek bir elektronu etki etmeden nasıl izleyeceksin o da mesele.