Picproje Elektronik Sitesi

(http://img143.imageshack.us/img143/811/55556zj.jpg)

resimdeki düzeneği kuruyorum 244hz frekanslı pwm sinyali fet(irfz44n) sürücüye veriyorum motora 5v veriyorum,fet sürücü ise 12v ile besleniyor çıkışının tepe değeri yaklaşık 12v bu şekilde çalıştırıyorum çalışıyor motor dönüyor fakat çalışırken drain akımını kesersem motor dönmeye devam ediyor,daha sonra tekrar bağladığımda yine normal gibi görünüyor  fakat feti çıkarıp ölçtüğümde gate ve source ucunun kısa devre olduğunu görüyorum.motor boşta dönüyor ve boştayken 12v 30ma akım çekiyor 5v ile boşda 24ma akım çekiyor.6 tane fet bu şekilde yandı birinin tüm uçları kısa devre olmuş,ikisinin gate ve source uçlarının arası yönsüz olarak 66ohm olmuş,diğer üçünün gate ve source uçları kısa devre.fet sürücü olarak icl7667 veya tlp250 kullandım değişen bişey yok.motor yerine piezo hoparlör taktım drain ucu hiç bir yere bağlı olmamasına rağmen sanki gate den source ucuna akım akıyor çünki piezodan gate verdiğim sinyale göre ses çıkıyor.ters diyot kullanmadım hem kendi içinde var hemde hiç ısınmıyor,genede ne olur ne olmaz 1n5819 taktım fet yine yandı.gate ve source arasının kısa devre olmazsı nedendir acaba?diğer türlü bağlanınca(yükü drain ve vdd arasına) hiç bir sorun yok yanma yapışma yok...

son 2 mosfetim kaldı :D

G den şase (S) arasına 4k7 veya 10k bir direnç koymayı dene
motoru da yukarı D ucuna al S direk - ye bağlı olsun

unutmadan, bu meret ölçerken bile D ile S arası iletimde kalabilir
uçları kısa devre etmeyi unutma !

hocam bu h köprüsünün üst kısmı olacak,bu yüzden motoru üste alamam üste aldığımki halini ayrı denedim o çalışıyor onda sorun yok sorun bu kısımda şimdi bu drençleri deneyeceğim oraya çizmeyi unutmuşum birde 10ohm gate e seri direnç var.okuduğuma göre gate yükü ve olası indüktansdan kaynaklanan salınımı sönümlemek içinmiş....

şimdi drençle denedim bi sorun yok ,hala 2 mos'um var şimdi asıl devreyi kuracağım yani motor 12v ile dönecek ve üst feti 18v ile süreceğim motor devrini alınca gate sürücü gerilimini 22v ye çekeceğim,işte   bu halde de yanmazsa çok iyi olacak.

şunu denedim 12v motora 19v icl7667 ye (max18v olduğunu unutmuşum :D ) düşük oranda iyi çalıştı sonra yüzde 95 e getirdim bredborda eğilmiş ses dinliyordum drain ucu açıkta iken ses varmıdiye yoktu ama bir an koku geldi iki kıvılcımlı şarapnel çıktı biri gözümün altına .

arkadaşlar benim gibi unutkanlığı olanlar varsa ,sizinde bildiğiniz gibi ,dikkatli olun...şimdi biraz hava alıyım dalgınlık ve sinirle mazeme kalmayacak elimde oynayacak :D

aster hocam sanki olur gibi oldu tam hatırlayamıyorum ama daha sonra tekrar deneyeceğim yardımınız için çok teşekkürler...

(http://img264.imageshack.us/img264/3703/icl76678dr.jpg)
icl7667 diyip geçmeyin iyi ses-ışık çıkarttı patlarken

@mcan, @aster hocamı zevkten dört köşe ettin. :D

Haydi yak yak o kalanlarıda yak hatta romayı bilem yak.

offf yaw tlp250 ile şimdi denedim gene yandılar drençlerde bağlı şimdi rıpıl falan vardır diye tüm kaynakları spms falan değil pil kullandım 2 fet de sizlere ömür,başlık çok güzel olmuş :D  ama nasıl iş bu anlamadım motor çalışırken draini boşa çıkarırsam cortluyor fet ve gate üzerinden gelen akımla dönmeye başlıyor son yanan lar direncin etkisiyle daha da bi güzel yanmışlar tüm uçlar yösüz kısa devre olmuş.yarın yeni fetler ve alabilirsem ir2102 ir2110 alacam bakalım ne olacak.bu günlük 8 fet ve bir icl7667 yeter....arkası yarın :D

Allah iyilik versin.Bi kendimi gözü kara bilirdim.
Fakat üzüldüm,köprünün üst tarafını farklı sürmek gerekir.
Temel olarak ve basitce moslar,source-gate arası gerilimle sürülür ve yine aynı yerden pull-down yapılır.Bu devre üzerinde yükten parça bulunmaması ideal haldir.
IR gibi sürücüler bu işi kolayca halletmek içindir.
Bu konu ile ilgili @bunalmış üstadın bir kaç başlığı vardı.
Şimdi hatırlayamadığım bir başlıkta da power mosfetli devrelerin optimizastonu adında bir dosya vermiştim.Bulabilirsen incele derim.

aslında devrenin tam şemasını versen daha iyi yardımcı olurduk başka MOS yanmadan...

Gate 12V ise Drain Voltajı 12V dan yüksek olmalı, yanılıyormuyum???

arkadasim resimdeki gibi bagladiysan gate ucuna +12 v - drain ucuna +5 v veriyosun ve tabii gate ucunda seri bir direnc ile akim sinirlanmamis.bu nedenle moslarin bozuluyor.irfz44N n kanal bir mos olduguna gore(zaten motor surmek icin bu sekilde baglaman dogru değil), dogrusu mos'un source ucunu gnd,drain ucunu motora,motorun diger ucunu +12volta,gate ucunuda 100.......220 ohm arasi bir direncle osilatorune baglamandir. boyle dene sorunun cozulecektir.

@Kazımugur hocam ben bulamadım ama dünden beri eski başlıkları okuyorum zaten,bazı dosyalar zaman aşımına uğramışlar,bulursanız lütfen tekrar dosyayı koyun,bende application notlarında kaldığım yerden devam edeyim.asıl istediğim kendi sürücümü yapmak  fakat daha hazır sürücüyü çözemedim :D

Alıntı yapılan: "aslan_korhan"aslında devrenin tam şemasını versen daha iyi yardımcı olurduk başka MOS yanmadan...

@OG hocam bu kısım h köprüsünün üst kısmı olacağı için vdd+vth olması gerekiyor sanırım.8 fet yaktıkdan sonra hiç birşeyden emin değilim,aslında yakmadan önce de emin değildim :D  


@buiba ilk çizdiğimi ayrıntılı çizmemişdim fakat yazı kısmında anlattım,seri direnç 10 ohm bağlı ama akımı sınırlamak maksadıyla değil sönüm yaratması için bağladım yarın 220 ohmu da deneycem ama anlamadım 220 ohm ne için?birde bu mos yanlış bağlı değil bu hköprüsünün bir kısmı onun için bu şekilde bağlı.

mcan arkadasim yanlis derken uygun değil anlamindaydi.bir de ben diger arkadaslarin yaptiklari gibi konuyla ilgili butun mesajlari okumadan bi seyler yazmisim.kusuruma bakmayin.gate ucundaki 10 ohm bir direnc, mos'u 100 ma bir akima maruz birakmayacak midir.saygilar

Bu Schotky diyotu nasil baglamistiniz? Motora paralel mi, yoksa MOS'a mi? 12V'luk üreteç ters akimi kabul ediyor mu?



Bir de motoru hemen 0'dan %100'e çikarmayin. PWM'yi yavas yavas artirarak verin, örnegin tam hiza 5 saniye'de çiksin.

Tlp250 5. bacağını ve 5.5 kohm toprağa değilde source bağlamayı denedinizmi. Birde gate ile source a paralel 15 volt zener bağlanırsa motordan geleck zıt edüksiyondan korursunuz.

@picusta 1n5819 schottky diyotu ,ultra fast diyotum yok ne yazık ki,piyasada bulabilirsem alırım, mosfete paralel bağlamıştım kendi içindeki gibi.motora bağlayamam dediğim gibi bu h köprüsünün bir kısmı olacaktı ama fetler sizlere ömür.....

12v lik kaynak bir kuru ışıldak aküsü kabul edermi etmezmi bilemiyorum,sanırım eder.  bir de fetler herşey bağlıyken yanmıyor mesela devreyi kurdum drain ucunda 12v var verdim sinyali gate ye tıkır tıkır çalışıyor %0 dan %100 e atlatsam sonra gene %0 yapsam sorun yok %0da motordan çıt  çıkmıyordu.ama hele bi drain ucunu sökeyim geri taktığımda motor gate den akım çekiyor hatta boştaki drain ve "-" uç arasına tatığım led mis gibi ışıldıyordu yani tüm uçlar kısa devre.drain i devre çalışıyorken ayırınca ne oluyor anlamadım okumaya devam ediyorum.fetleri söküp kısa devre ede ede(yük kalmasın diye) ölçtüm çok kararlı bir biçimde ya kısa devre olmuşlar ya 40-6 ohm gibi değerler almış uçlar arası.

@memed52 ,devrede aslına bakarsan hiç toprak yok, tüm kaynaklar pil bu durumda tlp nin 5 numaralı bacağı ,5.5k nın bacağı ve source ucu aynı yere bağlı pilin eksi ucuna.

@buiba fetin gate yükünü en kısa sürede doldurabilmem-boşaltabilmem için seri direnç ve kaynağın empedansı düşük olmalı diye biliyorum.seri bağlı direncin sebebi benim okuduğum sönüm sağlamak veya drain akımının köşelerini yumuşatarak indüktif yüklerde rıpılı azaltmak.

kafam karışık 8 fet gitti evlat acısı gibi. :D belki birşeyleri yanlış biliyor-yorumluyorda olabilirim.

acaba drain i söktüğüm an ters emk çok mu büyüyor ve gs arası kırılma gerilimini aşıyor.....

Bir de bu mosfet'ler statik elektrige duyarli imis. Belki söküp takarken ele dokununca bisiler oluyordur.

Alıntı Yapye tıkır tıkır çalışıyor %0 dan %100 e atlatsam sonra gene %0 yapsam sorun yok %0da motordan çıt çıkmıyordu.ama hele bi drain ucunu sökeyim geri taktığımda motor gate den akım çekiyor hatta boştaki drain ve "-" uç arasına tatığım led mis gibi ışıldıyordu yani tüm uçlar kısa devre.drain i devre çalışıyorken ayırınca ne oluyor anlamadım okumaya devam ediyorum.fetleri söküp kısa devre ede ede(yük kalmasın diye) ölçtüm çok kararlı bir biçimde ya kısa devre olmuşlar ya 40-6 ohm gibi değerler almış uçlar arası.

Alıntı Yapacaba drain i söktüğüm an ters emk çok mu büyüyor ve gs arası kırılma gerilimini aşıyor.....

Yani kisaca demek istiyorsun ki bu hali ile devre normal çalisiyor ama enerjiyi kesmeden bisiler söküp takinca bozuluyor?

@picusta kafamdaki destekli atmasyon kurguyu anlatayım;Draini  çalışırken sökünce ters diyotun bir ucu boşta kalıyor ve oluşan ters gerilim bu diyot yardımıyla tahliye edilemiyor, sanırım anlık olarak baya büyük oluyor.Eğer bu şekildeyse mos'a paralel ayrı bir diyotun da anlamı kalmıyor. Kapı gerilimi oluşan gerilime göre negatif kalıyor , Vgs ´+- 20v yazıyor , drainde boşda olduğundan Vgs yi aşarak gate ucundan ters bir biçimde devresini tamamlıyor ve kapı-kaynak arası kırılmış diyot gibi kısa devre oluyor.......denemelerimde yaptığım bişeyi hatırladım drain ve "-" uç arasına bağlamış olduğum kondansatör drain e enerji veren kabloyu söktüğümde drainden ayrılmış oluyordu.Belki draini söktüğüm zaman hala draine bağlı olcak şekilde denesem yanmazdı çünki bu sefer diyotun ucu pilin + kısmına bağlı olmasa bile en azından kapasitöre bağlı olup devreyi buradan tamamlayabilirdi.(ama diyotun iletime geçmesi kapasitörün o anki doluluğuna bağlı olacağından ne olur bilemiyorum...)

gerçekle uzaktan yakından alakası olmayabilir .

Evet dediğin gibi oluyor.

Gate ucuna 12+9V veriyorsun. Zaten sınırı bu haliyle bile aşmış durumdasın. Hadi Gate Source arası  21v'a dayanıyor diyelim. Bu durumda motora 12V uygulanmıs oluyor. Drain ucunu açtığında motor akımı aniden kesilmiş oluyor ve endüvide zıt EMK endükleniyor. Bununla EMF arasındaki fark atıyorum 10V olsun. (yüzlerce volt bile olabilir)

Bu gerilimin - ucu gate de. Şimdi gerilimlerin yönlerine dikkat ederek toplarsak;

12+9+10 = 31V

Mos deliniyor.

Düzeltme:

Bu gerilimin - ucu gate de. Şimdi gerilimlerin yönlerine dikkat ederek toplarsak; Cümlesinde hata olmuş.

Bu gerilimin - ucu source da. Şimdi gerilimlerin yönlerine dikkat ederek toplarsak; Şeklinde olmalı.

Motordan akim geçerken mi ayiriyorsun?
O zaman söyle bir yol deneyebilirsin: ayirdigin noktaya ters diyot bagla. Akim sifirlandiktan sonra diyotu sökebilirsin.
Mos tetiklemesinin detaylarini gerçekten bilmiyorum. Sabah olsun bilen biri yazar elbet.

Edit : Bunalmis hocam ben cevap yazarken konuya seref vermis, üzerine ben  ne desem bostur.

sevgili mcan irfz44n data sheet'ni iyice bir incele orada bir kac noktaya dikkat ettim -1.'si gate baslangic voltaji max  4volt, -2.'si gate - source arasinda maksimum 20 volt  potansiyel farki olabiliyor.bozulmada bunlar etken olabilir gibi.

Silinmemesi gerekiyordu ama silinmiş,yeniledim.

http://www.4shared.com/file/9257083/f75fb784/gmfet.html

Bir şeyler daha olacaktı bulunca ekleyeceğim.

(http://img411.imageshack.us/img411/9652/irfz446pj.jpg)

Ben bu devreyi direkt olarakt PIC'e bağlıyorum ve hiç bir sorun ile karşılaşmadım şimdiye kadar. 2A çektiğim halde IRFZ44 ısınmıyor bile. Voltaj düşümü bile çok az oluyor...

vay be aslında ben 9+12 voltu şöyle düşünerek verdim motor dönerken kaynak "-" uca göre 12v olacak bu sebeple gate kaynağa göre 9+12-12=9v olacaktı.Ama draini sökünce(hatta ilk kalkıştan önce) normal olarak motorun uçları arasında eskisi gibi gerilim oluşmadığı gibi birde ters gerilim oluşuyor dediğiniz gibi 10v desek toplam 31v ediyor.Hatta drain de kısa devre olduğuna göre 50 hata 100 olabilir . ..

sanırım mosfet sürücü yaparken opamp ile motorun uçları arasındaki gerilimi 10 ile toplanmış halini üst fetin kapısına veren bişey daha mantıklı olur böylece motorun uçlarındaki gerilime göre gate korunmuş olur.Ve de bir şekilde drainin devreden ayrılması durumunda(motoru besleyen kaynağın bozulması-kablo kopuğu)motor üzerinde oluşan ters emk nın gate den başka bir yol üzerinden boşalmasını sağlamak mesela bende şu an olmayan alttaki feti birsüre daha iletimde tutarak.alt fet ve üst fet arasındaki tetiklenme zamanı farkı bu sebepdenmi koyuluyor bunu bi araştırayım.

Pdf deki IR2112 nin nasıl kullanıldığını incelemelisin.
Yarım köprüyü tam köprüye çevirmesi kolay.

Ek : Linki unuttum  :?

http://www.4shared.com/file/9258192/c0e2cc32/AN1664.html

Ek:aslan_korhan kardeşimizin verdiği devredeki 10k önemlidir.Ben 2,7-4,7 k olarak kullanıyorum.Ve o şekilde bağlıyorum,kesinlikle Gateyi devreden çıkaracağım diye o direnci atlama.Daima source-gate arasında bağlı kalsın.
İlk zamanlar benim başıma çok iş açtılar.
Moslar kendileri ile birlikte devreyi karartırlar.Mosları yenilerken o dirençleri yenilemeyi unutup enerji verdiğinde tekrar üzülürsün.Çünkü temizlik bir dert.O is gibi şeyin çok iyi iletken kaplama olduğunu gördüm.
Köprü devreleri çalışırken hele frekans ve gerilim yüksekce ise hele güç kaynağın istenilene yok demiyorsa:Gate-source arasını hele digitalle ölçmeye çalışma.

Alıntı yapılan: "aslan_korhan"(Resim gizlendi görmek için tıklayın.)

Ben bu devreyi direkt olarakt PIC'e bağlıyorum ve hiç bir sorun ile karşılaşmadım şimdiye kadar. 2A çektiğim halde IRFZ44 ısınmıyor bile. Voltaj düşümü bile çok az oluyor...

hocam olay farklı,nasıl diyim,aslında sizin gösterdiğiniz tarzda ben devremi kurunca bende bir sorunla karşılaşmıyorum.ve bu şekilde draini ayırırsam motorda oluşan ters emk bir ucu boşta olduğundan normal yollardan devresini tamamlayamıyor.(belki başka bir şekilde oluyordur).ancak h köprüsünün üst kısmında sorun farklı gibi ;bu sefer boşta kalan gerilim gate üzerinden seferini yapıyor :)

yani motoru sürsem bende bu şekilde sürerim aşşağı yukarı fakat ben h köprüsünü yapmaya çalışıyorum.devrenin 4 de 1 ni çizdiğimden sanırım yanlış anlaşıldım.

Alıntı yapılan: "KAZIMUGUR"mos çalışırken hele frekans ve gerilim yüksekce ise hele güç kaynağın istenilene yok demiyorsa:Gate-source arasını hele digitalle ölçmeye çalışma.

Kazım hocam önemli bir noktaya deginmiş, bu cumleyi unutup G i ölçüğümde fitili ateşlenmiş dinamit gibi o bölge hep patlamıştır,
mos çalışırken G ye skop harici dokunmak Mörfi kanununa göre yasaktır

@mcan, köprü devreyi tam haliyle versen de onun üstüne konuşsak  diyorum,
sen gene de malzemeyi de bol al daha çok deneme yapacağız  :) tecrübe başka türlü kazanılmıyor

motora serbest geçiş diyodu eklemelisin. Eklemezsen mos u istediğin gibi iletime sokup çıkaramazsın. Kolay gelsin....

@remzi mosfetlerde genelde serbest geçiş diyodu olur. örneğin IRFZ44N de var.

fet yakmaya devam... :D
sonunda deneme kartı yapıp ir2110'u denedim.

(http://img508.imageshack.us/img508/9880/devrepz9uz7.jpg) (http://imageshack.us)

bu başlıkdaki tavsiyeler ile kapı vekaynak arasına 10k direnç, sönüm oluşturması açısından kapıya seri 22ohm direnç ve ona paralel diyot.sürekli fetleri deldiğim için ne olur olmaz diye her kapıya negatif gerilim veya pozitif gerilimlere karşı zener.daha iyi diyot bulamadığım için motor uçlarına ek 2 diyot daha bağladım....

şuanda sorun şu ; 255 us periyodu olan bir kare dalganın t(on) süresini 180 nin üzerine çıkardığımda motor bi duruyor bi dönüyor..eğer motor milini ellersem yada bir yere durdurmaya yönelik sürtersem (biraz sürtünme-yük) motor normal dönüyor kesilme-durma yok. t(on) süresi 140us nin altında motor normal çalışıyor. ir2110 nun ho(7.pin) ucuna 20k ohma seri bir led ile dokunduğumda motordaki dalgalanma aynen burdada var led bi parlak yanıp bi sönüyor... sanırım  kondansatör ile alakalı bir şey var anlayamadım....

böyle bi durumla karşılaşan varmı? ya da yaptığım kartta bir hata mı var?

Resimdeki uygulama seninkine çok benziyor ve çalışıyor.

(http://img185.imageshack.us/img185/3712/kprbo0.th.jpg) (http://img185.imageshack.us/my.php?image=kprbo0.jpg)

ir2110 nun datashhetinde kondansatörü polarize olarak göstermiş,ben ise normal 470nf kullandım yönü yok.sizin verdiğiniz örnekde de yönsüz 100nf var.kendiminkileri 100nf ile değiştirdim yine aynı hatayı yaptı.daha sonra 16v 10uf elektrolitik kondansatör ile denedim normal çalışmaya başladı.acaba illaki yönlümü olucak yoksa yönü ile alakası yok kapasite ile mi alakası var.pwm frekansım yaklaşık 3.9Khz.  eğer iyi sonuç alamassam birde kondansatör yerine oraya 12v luk ayrı bir pil bağlayacam bakalım yine arıza çıkaracak mı :?:



şans eseri evde 0.1uf elektrolitik buldum.birde bununla denedim yine aynı hata... demekki 3.9khz için 100nf az geliyor.

birde pil ile denedim,kondansatörü söküp onun yerine 12v luk pil koydum çalıştı.ayrıca 25v 10-470 uf arası kondansatörlerlede çalıştı....

şimdi aklıma bir soru takıldı ; ir2110 periyodun t(off) süresinde kapasitörü diyot üzerinden şarj ediyor gibi.büyük kapasiteli kondansatörün şarj olma süresi küçük kapasitedekilere göre daha uzun olucak.yüksek frekanslarda pals genişliği arttığı zaman bu dolum süresi baya azalıcak ve kondansatör vcc değerine şarj olamayacak.(sanırım)......biz bu kondansatörün değerini bi hesap ile mi bulucaz?datasheetde pek anlatmamış.
birde kondansatör yerine ek bir kaynak kullanılan bir örnek varmı?

araştırmaya devam.... şöyle birşey okudum bootstrap kapasitörünü (düzgün)şarj etmek için her periyodda alt fetlerin ikisinide iletime sokmak lazımmış.

ve çok çok hafifi motor yüklerinde ,sıdıra yakın motor akımlarında alt fet iletime geçirilmeden sadece diyotlar üzerinden kapasitörü şarj etmek iyi sonuç vermiyormuş....

sanırım en iyisi kondansatör yerine ek üreteç kullanmak.onuda step up gibi bişeyle deneyeceğim.

Alıntı yapılan: " KAZIMUGUR "Ek:aslan_korhan kardeşimizin verdiği devredeki 10k önemlidir.Ben 2,7-4,7 k olarak kullanıyorum.Ve o şekilde bağlıyorum,kesinlikle Gateyi devreden çıkaracağım diye o direnci atlama.Daima source-gate arasında bağlı kalsın.

source ucu şaseye bağlı olmalımı bu direnc için?

Nereye bağlı olduğunun hiç önemi yok.
Gate-source arasında olacak.

Bu direnç mosların yapısı ile alakalı.Sanki dolu kondansatör boşaltmak için gibi gibi.

2x4 Adet Mosfet İle iki köprü devresi kurup bipolar step motor sürmeyi deniyorum. High-Low Side Driver olarak IR2110 chip ini MOS olarakda IRF640n kullanmayı planlıyorum. Daha denemedim bu devreyi ancak daha önce birkaç devre tasarladım bu proje için fakat patır patır mosları patlattım. Sargı peak akımlarım 4,6A gerilim ise 48V civarında olmalı. 1/16 Microadıma kadar adım bölücem. Sürücü ile rezonans deneyleri yapmam gerekiyor.
Siz değerli tecrübeli arkadaşların öneri ve yardımlarını bekliyorum.