Matemapic III yazısına, tereddütle aşağıda parantez içindeki satırları yazdım.
V= Ldi/dt + idL/dt ifadesinden yola çıkarak bu yorumun doğru olduğunu düşünsem de mantığımla çatışıyorum.
Ne dersiniz aşağıdaki satır doğrumu?
(Bir bobinin içinden sabit DC akım akıtıp, bobin sargılarını, yayı gerip bırakır gibi ileri geri hareket ettirseydik de bobin uçlarında voltaj düşümü olurdu)
bobinin yay gibi gerilip bırakılması sadece enduktansının değişmesine sebep olacaktır. eğer uygulanan akım DC ise endüktans ne olursa olsun sonuçta bir gerilim düşümü meydana gelmez çünkü DC akım uygulandığında düşen gerilim endüktans miktarından bağımsızdır.
Bunu matematiksel olarak şöyle gösterebiliriz: Bobin üzerinde düşen gerilim V=Ldi(t)/dt 'dir ve bobine uygulanan akım DC olduğundan i(t) her t anında aynı değeri alır yani sabittir. sabitin türevi 0 olduğundan şu sonuç çıkar V=L*(0) yani V=0 buradan bobinin endüktansı ne olursa olsun sonucun sıfır çıktığını ve düşen gerilimin bobinin endüktansından bağımsız olduğunu görüyoruz.
DC de i, geçici rejim anında değişkendir. Daha sonra sabit değer alır. Bu değer de bobinin omik değeri ile orantılı olacaktır. Sabit değer aldıktan sonra bobin değerini değiştirmeniz i de bir değişiklik yapmaz. i değişmiyorken de manyatik alan değişmeyecek ve sonuç alamayacaksınız.
Endişemde haklıyım, sizde içinden sabit DC akım akan bir endüktansın değerinin zamanla değişmesi halinde bobin uçlarında voltaj oluşturmayacağını söylüyorsunuz.
Ancak devre parametrelerinin L ve i olduğu bu devrede voltaj iki değişkenin fonksiyonudur.
Daha önce de yazdığım gibi V= Ldi/dt + idL/dt ifadesinde bu görülmektedir.
En iyisi deney yapıp sonucuna bakmak.
Bu arada V= Ldi/dt + idL/dt yerine V= Ldi/dt , eğitimimiz boyunca zamanla değişmeyen sistemleri incelememizin vermiş olduğu şartlanmışlıktan kaynaklanıyor.
Hatırlarsanız hocalarımız sözlerine, zamanla değişmeyen lineer sistemimiz olsun...... diye başlarlardı.
Söz konusu deneyi yaparsanız sonucunu buraya yazalım lütfen.
İSPAT 1 :
Bobinde voltaj endüklenebilmesi için manyetik akının değişken olması gerekir. Manyetik akı, bobinin akımına ve sargı sayısına ve manyetik devrenin relüktansına (manyatik direnç) bağlıdır. Bobinin boyunu değiştirmek relüktansı değiştirir, bu da manyetik akının değişmesine sebep olur, bu da bobinin uçlarında voltaj endüklenmesine sebep olur. Yani voltaj değişir.
İSPAT 2 :
V = N(dQ / dt)
V: bobin voltajı
Q:manyetik akı
N:sarım sayısı
L*i = N*Q
L:endüktans
i : akım
ikinci formülde her iki tarafın zamana göre türevini alırsak, i sabit bir katsayı, L değişken, N sabit Q değişken olacaktır;
(dL/dt)*i = N*(dQ/dt)
birinci formülü kullanarak
(dL/dt)*i = V
çıkar bu da voltajın değiştiğini gösterir.
Peki neden V = L*(di/dt) bizi yanıltıyor?
çünkü' L*(di/dt)' terinmindeki türev işlemi aslında tüm fonksiyona uygulanmış bir türevdir ve L nin sabit, i nin değişken olduğu durum için doğrudur ancak bunun tersi olduğu durumda türev L nin üzerine uygulanır i katsayı olur.
Peki bir transformatorun primerinden sabit DC akim akittigimizi varsayalim.
Sekonderi bir role ile periyodik olarak kisa devre acik devre yaparsak, primer sargi uclarinda voltaj olusurmu?
Bence karşılıklı endüktans nedeniyle sekonder kısadevre iken primerin endüktansı değişir. ve gerilim oluşur. fakat dc kaynak bunu yutacağından oluştuğunu nasıl anlayacağız.?? (dc kaynak mesela akü) kondansatörden daha öte bişey.
Bunu görmek için aküyü 1k gibi bir direnç ile seri bağlayalım. direnç uçlarına skobu bağlayalım. bakalım.
İşte! anlık bir gerilim oluşmuş! (mu acaba)
Unuttuğunuz bir şey var, bobini gerilimle değil akımla sürüyoruz. Yani akü ile bobin arasında sabit akım kaynağı vazifesini üstlenen ara devre var.
Aksi halde akım alır başını sonsuza (V/R ye) giderdi.
Kendi başına bir bobini kısa devre etseydik endüktansı değişir (sıfıra yaklaşırdı) ama sekonderın kısa devre edilmesi bence endüktansı değiştirmez.
bir anlık değiştirir. karşılıklı endüktans denen şey var. Sekonder açık devre iken pirmeri etkilemez . isterseniz boşta iken Lmetreyle ölçün.
Bence L metre sadece saf endüktansı doğru olarak ölçer.
Lmetreyi primere bağlayıp sekonderi kısa devre ettiğinizde Lmetrenin farklı değer göstermesi Endüktans değiştiği için değil Eşdeğer devrede diğer parametrelerin değişiminden kaynaklanır.
1mH lik bobine 100 ohm seri direnç bağlayalım ve L metre ile ölçelim.
Ardından 100ohm direnci 1Ohm'a düşürelim ve tekrar ölçelim.
Endüktansımız değiştimi?
Bu iki ölçümde Lmetre farklı şeylermi gösterecek? Neden?
Alıntı yapılan: "bunalmis"..endüktans değiştiği için değil Eşdeğer devrede diğer parametrelerin değişiminden kaynaklanır.
sekonderi kısadevre edince pirmer eşdeğer devresinde sadece toplam L den başka ne değişiyor?
bunalmis, senin avatarı bence elektroda'ya login olmayan göremez .
Sekonder yükünün primer tarafına yansıyan görüntüsü.
sadece L yansır. R yansımaz
Sekondere direnc bağlarsan primerde direnç olur.
Sekondere endüktans bağlarsan primerde endüktans olur.
Sekondere kapasite bağlarsan primerde kapasite olur.
Tabiki ideal durumda ama pratikte de yaklaşık böyle olur.
Aradaki tek fark ideal trafo ile pratik trafo arasında bazı farklılıklar olması.
Direnç yansımaz. inanmıyorum. AC devrede empedans XL dersen tamam. fakat R geçemez.
Zaten bütün bu konuştuklarımız AC devrelerde geçerli. DC devrede primerden sabit akım akması manyetik nüvede sabit manyetik akı anlamına gelir. Sekonder sargıya bağlanan yük bu akıyı değiştiremez. Dolayısı ile primer tarafına her hangi bir büyüklük yansıtamaz. Dolayısıyla
sekonder yükünün primer tarafına hiç bir etkisi olamaz.
Eğer sorduğum sorunun cevabı evet olsaydı (sekonder kısadevre edilip edilip bırakıldıgında, DC akım akan primer tarafını etkileseydi)
üç sargılı bir trafonun primerinden ölçmek istediğim DC akımı akıtır, sekonderlerinden birisini role ile açıp açıp kapar, diğer sekonderden de
akan DC akım hakkında bilgi alır ve DC akım trafosu yapmış olurdum.
Ama malesef....
Ancak primer tarafından AC akım akıyorsa sekonderde bağlı direnç aynen primer tarafına dönüşüm oranında yansır. Aksi halde şöyle bir üç kağıdın
önü açılırdı.
10Kw lık elektrikli radyatörü 1/1 trafo üzerinden şebekeye bağlar ve şebekeye bağlı sayacı yanılmasına neden olarak ısınmayı daha ucuza getirirdik.
Ama gene malesef.
"bunalmis, senin avatarı bence elektroda'ya login olmayan göremez"
Haklısın çöztürk bu hiç aklıma gelmedi, avatar dosyasını picproje de kopyalayayım.
avatarla ilgili mesajı sonradan sildim. ben cookie leri temizlediğim için elektroya zaten login değilmişim . fakat yine görünüyordu. mesajları sadece okumak için filan login olmak gerekmiyormuş.
Kapasitörün sabit voltaj kaynağı bobinin sabit akım kaynağı olmasını nasıl açıklayabilirsiniz?Yani dc voltajda kapasitörü bağlarsak plakalar üzerinde yükler oluşuyor + ve - ve daha sonra ihtiyaç olduğunda kendini boşaltmak için +'dan eksiye doğru bir yük akışı oluyor.Ve biz bu yük akışına akım diyoruz.Yani sanki bir akım depolama aracı gibi.Yada bobin için tam tersi....Voltaj ve akım bu 2 pasif elemanda nasıl bir depoalama aracı olabilir?
Enduktansdaki akım, nüvede magnetik akı olarak depolanmakta, ihtiyaç olduğunda ters dönüşümle magnetik akı tekrar elektrik akıma çevrilmekte.
Eğer süper iletkenleriniz ve mükemmel magnetik nüveniz varsa, otomobillerdeki gibi akülerin benzerini yapabilirsiniz. Tek farkı gerilim depolamak yerine akım depolamış olursunuz.
Sorunuzu biraz daha açarmısınız?
yani benim merak ettiğim bir pasif elemanın voltaj yada akım depolama gibi farklara ayrılmasını nasıl açıklyabiliriz.Atıyorum mesela bir kondansatör sabit voltaj kaynağı gibi davranmaz mı?Davranır.Sonuçta depoladığı gerilim farkını akım olarak devreye uygular.E o zaman bir nevi akım kaynağıda değil mi?Yani kondansatör üzerinde voltaj depolar ve bunun sonucu olarak akım verir devreye.Bobinde akım depolar ama bu akımın ve iç direncinin sayesinde üzerinde voltaj depolar.Sanki bu iki elemanda hem voltaj hem akım kaynağı gibiymiş gibime geliyor.Yoksa olay zamanla değişen akem ve voltaj değerlerinin türevlerinin oluşturduğu akım ve voltaj olayı mı?Bir kondansatör akım kaynağı yada bir bobin voltaj depolama elemanı olarak kullanılamaz m?
Akim kaynagi: uclarina baglanan yukun degerinden bagimsiz olarak sabit akim akitan kaynaktir.
Gerilim kaynagi: uclarina baglanan yukun degerinden bagimsiz sabit gerilim uygulayan kaynaktir.
Ornegin: 12v luk sabit gerilim kaynagina 1 ohm da taksaniz 1000 ohm da taksaniz direnc uclarindaki gerilim 12v dur.
Ayni sekilde 1 A lik sabit akim kaynagina paralel 1ohm da taksaniz 1000 ohm da taksaniz direncden gecen akim 1A dir.
Akim ve direnc gerilimi, gerilim ve direnc de akimi belirler.
Dolayisi ile kondansatorun voltaj depolayip, voltaj kaynagi gibi davranmasi onu akim kaynagi gibi kullanilacagi anlamina gelmez.
Tanimlara dikkat ederseniz akim ile akim kaynagi arasinda fark var.
Akim kaynagi zorlayici kuvvet gibi davraniyor ve kendi akim degerini her sartta akitmak istiyor.
Çok teşekkür ederim.Aklımdan geçenleri cümlelere güzel bir şekilde aktarmışsınız.Ben bu soruyu şu forumdaki tartışma yüzünden sormuştum.Merrusure denen arkadaşın dedikleri mantıklı ama kondansatörlerin voltaj depolamasını saçma bulması tüm elektroniği sallar gibime geldi..Yorumlarınızı bekliyorum:
http://www.modifiyem.com/forum/showthread.php?t=3328&page=3
Linkteki forum uyelik istiyor, tartismadan istersen alinti yapip buraya aktar ve burada devam edelim.
ilk yazılan :
Bir düzeltmede benden olsun, kondansatörler voltaj değil, akım depolayan pasif kompanentlerdir...
Voltaj iki nokta arasındaki potansiyel farkını belirtmeye yarayan birimdir. Potansiyelden kasıt o noktalarda depolanan akımdır.
Yani konunun amper ile doğrudan ilişkisi var. Voltaj ile akım birbiri ile birebir ilişkilidir. Voltajın düşmesi bir sonuç. Bunun sebebide kaynağın anlık akım ihtiyacını karşılayamaması. Bu anlık ihtiyaçlarını karşılayabilmek içinde ek bir kaynak gibi davranabilmesi (deşarj) için kapasitörler(kondansatör) kullanılır.. Öyle olmamış olsalardı yerleri bagajda değil kaputun altında olurdu..
Sizin ana kaynağınız herzaman akü bunu unutmayın.... Akünüz yetersiz ise kapasitör falan bir işe yaramaz. 3000W lık 5000W lık sistem kuracam diye yola çıkıp 60A-70A akü ile devam etmeye çalışırsanız sonuç ister istemez hüsran olacaktır. Tabii derdiniz 3-5 dakika müzik daha doğrusu gürültü dinlemekse o zaman iş değişir..
ikinci yazılan:
voltaj depolanmaz.. Yük depolanır. Hareketli yükede akım denir. İstersen sana bunun uzun soluklu bir geyiğini çevirebilirim. Voltaj gerilim ölçü birimidir. Gerilim ise iki nokta arasındaki potansiyel yük farkına verilen isimdir. Dolayısı ile iki nokta arasındaki potansiyel farkı depolayamazsın. Olsa olsa yük depolarsın. Eh bunlarda hareket ettiğinde akım olduklarına göre ve bizi bu depolamada ilgilendiren kısımda akım olduğuna göre istersen akım gerilimi döver geyiğine çevirmeyelim işi..
Yük depolanabilirse ve hareketli yük akımı meydana getiriyorsa bizim sorunumuzda hareketli yüklerin anlık ihtiyaçta karşılanması ise, olayın gerilim ile doğrudan bağlantısını kuramazsınız.
Şöyle düşünelim. Elimizde iki ayrı elektrod olsun. Bunlardan birisi pozitif (+) yükler ile yüklenmiş.. Diğeri ise yüksüz yani toprak yani şase yani DC deki (-) olsun. Bunların arasındaki yüklerin farkına gerilim denir ve bunun ölçmedeki birimi "Volt"dur. Şimdi biz normla şartlarda (+) yüklü elektrodtan 10sn de 12 tane (+)iyon çekelim. Diğeri ise sabit kalsın.. Ama öyle bir an gelsinki biim artık 10sn de 12 (+)iyon değilde 20 tane iyon çekme ihtiyacımız baş göstersin. Ancak bizim elektrodun kapasitesi 14/10 sn ile sınırlı zaten. Biz bundan 1sn için bile olsa 20 tane çekmeye kalkarsak 2.nci sn den yük çalmış olacağız. Evet ilk aşamada o ihtiyacımız karşılanacak ama ileriki safhalarda bu ihtiyaç karşılanamadığı gibi stabil haldeki ihtiyaçta karşılanamayacaktır. Bunun sonucunda da ikinci saniyeden itibaren kaynak kapasitemiz 20-14=6, 14-6=8 ile sınırlı kalacaktır.. Yani ikinci saniyede bizim kaynak 12 değil, 8 birimlik yük verebilecektir. Bunun sonucunda da (+) uç ile (-) uç arasındaki potansiyel fark 12 den 8'e düşecektir. Daha sonra toparlasada bu fark, kısa vadede normalden düşük yani piyasa deyimi ile "akü çökmüş" olacaktır. Düşen gerilimdir. Ama bu sadece akım kaynağının yetersiz kalmasından kaynaklanan bir sonuçtur.
Başa dönersek, yukarıdaki yazıdanda anlaşılacağı üzere kapasitörler (kondansatörler) yük depolarlar.Eh hareketli yükte akım olduğuna göre, şarj ve deşarj olaylarının anlamınında hareketli yüklerin yönü olduğuna göre, kapasitörlere voltaj depoluyor kelimesi tamamen bilimsel fizik gerçeklerine ve yasalarına aykırıdır. Voltaj depolanmaz...
Dahada basite indirger isek, elimizde iki tane file olsun.. Bu filelerden birisi boş diğeri ise dolu... Ancak boş olanının dibi patladığı için içine ne kadar elma atarsan at yere düşüyor. Şimdi burada eğer birinci fileden ikinci fileye bir düzenek yardımı ile elmaları aktarırsak, belli bir süre zarfında elmalar önce dolu fileden boş olan fileye sonrada yere düşecektir.
Bu basit benzetmeden yola çıkarsak;
- Dolu filedeki elmalar (+) yük,
- Elmaların bir fileden diğerine akışı akım,
- Fileler arasındaki elma sayısının farkı Gerilim,
- Dolu olan file (+) uç,
- Boş olan file ise (-) uç,
- Yer ise topraklamayı temsil eder..
Elmaların sayısının farkını depolayamazsınız... Depolayacağınız şey elma olabilir ancak..... Ohşş.. canım şöyle sapsarı lepiska rengi elma çekti...
Yukarıdakilere inanmayan Lise 1 fizik kitaplarına bir kez daha göz gezdirsin...
ve son yazılan:
yaw iyide clubiin, benim elma armut benzetmemle senin ne ilişkin var onu anlamadım.. Burada yazılanları sadece sen ve ben okuyorsak q dan bahsedelim. Ama herkes okuyorsa yeri geldiğinde elmadanda armuttanda bahsedeceğiz.. Sende 4+1 varmış ne güzel.. bende de 2+5+4 var..
walla benim biryere kaçtığım falan yok yıllardır buradayım.. Sana bu konuda yerli yabancı bir sürü kaynakta gösterebilirim. İstersen, yukarıda yazdıklarını birkez daha oku, sonra benim yazdıklarımı birkez daha oku, neye itiraz ettiğimi bir kez daha düşün ve en son olarakta son yazdığını birkez daha oku.. benim itiraz ettiğim nokta voltaj - akım ilişkisi yada ohm kanununa ters bir durum değilki bunların ilişili olduğundan bahsediyorsun.. Benim bahsettiğim faraday kanunu.. Valla benim adım yad soyadım faraday falan değil.. Ben icad etmedim kısacası... Muhtemelen o yıllarda ben, bırak meyve ağacındaki portakal olmayı, ağaç bile henüz tohum olup dikilmemişti...
Eğer bizden birileri kalkıpta voltaj depolama ile ilgili herhangibir yerde makale yazdıysa, zaten ulus olarak durumumuzun neden buralarda olduğu şimdi daha kolay anlaşılır gibime geliyor.. Lise 1 fiziğini iyice anlayan bile ak ile karayı ayırt edebilirken, koskoca profların öyle bir hataya düşeceklerine asla ve asla inanmıyorum/inanmak istemiyorum.. ('80 sonrası profların ne kadar koskoca olduklarıda tartışmalı ama...)
Buı 3 yazıda aynı arkadaşa ait.Haklı olduğu yönler fazlasıyla var ama kondansatörler voltaj depolamaz konusu bana çok ters geldi.Evet yük depolar belki ama sonuçta senin dediğin gibi Sabit voltaj kaynapıdır.Bu arada bu konu oto müzik sistemlerinde kullanılan 1-2...20 Farad değerlerindeki kapasitörlerin ne işe yaradığı ile ilgili bir konudan açıldı...
Fazla geyik yapilmis.
Kapasitede ve enduktansda enerji depolanir.
Bir kapasiteye V voltaji uygulanirsa
W=0.5*C*V*V joule cinsinden enerji depolanmis olur.
Daha sonra bu kapasite uclarina bir direnc baglanirsa
Depolanmis enerji kullanilmaya baslanir.
Kapasitede biriken enerjidir. Elektron falan biriktigi yoktur. Butun olarak kapasite noturdur. Icine girdigimizde elektronlarin bir tarafta yigildigini gorursunuz. Yani kapasite icinde bir potansiyel farki (enerji) olusmustur.
Iki katli bir bardak dusun. Katlar arasinda kucuk bir delik olsun bu delige de vana koymus olalim. Alt kattaki suyun tamamini yada bir kismini ust kata tasir ve vanayi kapatirsak bardak icinde yukseklik farkindan dolayi potansiyel bir enerji olustu (depolandi) demektir. Bardagin icindeki su miktari degistimi? Hayir. Ust kattaki suyu bardak icindeki vanadan (sizinti) yada disindan bir boru ile alt kata tasirsak depolanmis enerji kullanilir ve bir sure sonra biter. Ne bitti? Su bitmedi sadece ust kattaki su, alt kata indi ve potansiyel enerji sifir oldu.
Birileri, bardagin icinde su var bardagin farkli bolmelerinde su depolandi deniyor. Kisaca su depolandi diyor.
Bir baskasi da bardagin icinde patansiyel enerji depolandi diyor.
Ikisi arasindaki nuans farki arkadaslari bu tartismaya itmis.
Konusma dilinde bazi seylerin yanlis oldugu bilinsede gecmisten beri yerlesmis oldugundan kullanilmaya devam edilir. Bu tartismada oyle bir sey.
Alıntı YapElimizde iki ayrı elektrod olsun. Bunlardan birisi pozitif (+) yükler ile yüklenmiş.. Diğeri ise yüksüz yani toprak yani şase yani DC deki (-) olsun. Bunların arasındaki yüklerin farkına gerilim denir ve bunun ölçmedeki birimi "Volt"dur.
Bunu yazan zaten daha bastan hata yapmis, yuklerin farki gene yuktur halbuki buna voltaj demis . Bu noktaya dikkat etseydi, yuk birikmesi ile voltaj birikmesi ayni anlama gelecekti ve kendisi ile celisecekti.