Ay Robotu Tasarlıyoruz (Ödüllü)

[DumrulBey]

Merhaba,

Günün haberlerini okurken Google'ın gündemi epey meşgul ettiğini farkettim. Malum bugün 10. yılını kutluyor. Yani söylenenlere göre 10 sene önce bugün, biri Rus iki genç, Amerika'da kirada oturdukları evin garajında dünyaya Google'ı tanıştırdılar.


Ayrıntılar (press releases) için tıklayınız...

Belki 10. yılın şerefinedir, Xprize ile ortaklaşa düzenledikleri 30 milyon dolarlık para ödülü olan bir yarışma (-bkz. //www.googlelunarxprize.org) düzenlemişler.

Yapmanız gerken: Dünyaya yüksek çözünürlük veri göndermesi ve tabii ki hareket etmesi. Yaklaşık 5 sene, yani 2012 yılına kadar süreniz var. Eğer o süre zarfında öne çıkan bir proje olmazsa süreyi 2014 yılına kadar uzatacaklarmış. Ama bu sefer de ödül yarıya yani 15 milyon dolara düşüyor. Üzülmeyin, yaptığınız robot 5 km. mesafe kat edip buz/su gibi bir kanıt bulabilirse 5 milyon dolarlık ek ödemeler var.

Tabii bizim için 1 milyon dolar yeteceğini düşünürsek bir kaç akıllı arkadaşın bir araya gelerek ödülü paylaşması en isabetli karar olacaktır. Madem aya uzay aracı gönderemiyoruz, neden bir Türk'ün yaptığı robot ayda yol katetmesin! Zaten bu konuda amatör çapta çok çalışmalarımız var...

Hadi geleceğin bilim adamları, optikçileri, elektronikçileri; ne duruyorsunuz!

Sevgiler, saygılar...

[mp3dragon]

iyi güzelde Ay'a değil robot, 1kg demir kütlesini göndermenin maaliyeti ne kadardır? hiç düşündünüz mü?

ayrıca 5 sene sonra google'ın ortada olacağı ne malum? ICQ, Netscape, Altavista vs. şimdi neredeler?

[DumrulBey]

Elbette robotu biz göndermeyeceğiz. Bilmeyen arkadaşlar için söyleyeyim: Japonya, Çin hattta Hindistan yakın bir zamanda ay yakınlarına uydu gönderecekler. Ayrıca bu devletler yaklaşık 10 sene içinde ayda üs kurmayı düşünüyorlar. Herhalde bu çalışmalar ile alakalı bir yarışma olsa gerek.

Galiba 68'li yılların Amerikan-Rus rekabet geri dönüyor. Bu sefer görünür gelecekte Japon-Çin rekabeti olacağa benziyor. Takip etmekte fayda var çünkü Türkiye'nin de uzay çalışmlarına ağırlık vermesi düşünülüyor. En azından artık kendi uydumuzu kimseye ihtiyaç duymadan yapabiliyoruz.

[picusta]

Uzay turisti yörüngeye gidebilmek için 20 milyon dolar bilet ödüyor.

Aydan değil fakat salondan Wi-Fi ile görüntü gönderen bir sistem için ugrasiyorum. Bunun için Wi-Fi'si bir de camerasi olan bir PDA kullaniyorum.
Altina PIC+motor koydugum zaman internetten kontrol edilen robot olacak (seri port olmadigindan Ir-Da vasitasi ile seri, bluetooth cabasi).
Ne dersiniz, buna çanak anten taksak ay'a gider mi? Su an GPRS ile dünyada is görüyor.

[DumrulBey]

Aslında orijinal siteyi incelerseniz sanki dünya ile değil de Ay yörüngesine yerleşmiş uydu ile haberleşmesi bekleniyor. Dolayısıyla mesafe sadece bir kaç kilometre.

Ama proje öyle basit bir şey değil. O yüzden bir kaç kişinin birbirlerine el verip destek olması milletimiz açısından da faydalı olacaktır. Tabii bir de işin maddi boyutu var

[ilker_32]

Aslında orijinal siteyi incelerseniz sanki dünya ile değil de Ay yörüngesine yerleşmiş uydu ile haberleşmesi bekleniyor. Dolayısıyla mesafe sadece bir kaç kilometre.

Ama proje öyle basit bir şey değil. O yüzden bir kaç kişinin birbirlerine el verip destek olması milletimiz açısından da faydalı olacaktır. Tabii bir de işin maddi boyutu var

Hocam, dünya ile haberleşme olsaymış iş bayağı basitmiş ama proje maddi yöndende adama koyardı. Sonuç olarak; harika olurdu diyebilirim. Ay yörüngesine yerleşmiş bir uydu ile ara mesafe 1km'de olsa 100m'de olsa proje aşırı derecede zor olabilir. Ay yörüngesindeki uydu nedir nasıl bir şeydir herhangi bir fikrimiz yok. Bu yüzden haberleşme biraz zor olabilir. Hatta çıkmazda olabilir. Ancak uydu hakkında gerekli bilgi biliniyorsa iş biraz daha basitleşmiş olurdu. Belki Xprize bu projeye katılacak kendi ülkesindeki insanlara uydu hakkında derste veriyordur. Çünkü youtobe'de Xprize bir çok ders tarzında güzel bilgi vermiş ama anlamadım dili ingilizce.

[DumrulBey]

Bence iletişim en basit kısmı. Hiç birbirini gören iki çanak anten arasında analog görüntü aktarmadınız mı? Dünyada bunu yapmak çok kolay.

Tabii burada hareket eden robotun ve uydunun açısını hesaplamak zor. Yani ay kendi etrafında döndüğü için robot dursa bile uyduya yönlenmek zorunda. Bir de tümsekler falan olacak o yüzden uydu bulucu sistemleri bilmek lazım. Keza böyle şeyler var ama açıkcası ben çok yabancıyım.

Yani televizyonunuza bağladığınız anten neyse bu da o arkadaşlar. Tek farkı hareket anında açıların değişmesi. Herhalde sensörlerden gelecek bilgiye göre nereye yalpa yaptıysa aksi yöne anten dönecek. Öyle değil mi?

[Ziya]

UUI'ye çapı 1 mm kadar olan taneciklerin çarpma olasılığı yılda 50bin civarında. Çapı 1 cm olan taş çarpma olasılığı da (yanlış hatırlamıyorsam) yılda bir adet idi. Çok yüksek hızlarda gelen tanecikler sıradan metal gövdeleri rahatlıkla delip geçer (mermiden daha tehlikeli). Yani mekanik aksam çok özel malzemelerden yapılmalı.

Ay yüzeyinde çok ince tos tabakası olduğundan, hareketli mekanizmalara hareketi engelleyici toz girmemeli.

Güneş gördüğünde +200, görmediğinde -200 derece gibi sıcaklıklara dayanacak özel malzemeden yapılmalı. Robot iç sıcaklığı sabit (veya çok az değişen) tutulmalı (yani çok iyi ısı yalıtımı yapılmalı). Kameranın çalışma spektrumu önüne konacak özel filtrelerle daraltılmalı. Gamma ışınlarına karşı özel zırhlama yapılmalı (yoksa transistörleriniz iletime geçer).

Enerji üretecek güneş kollektörleri bulunmalı, ne kadar süre şarj edeceği ve ne kadar sürede jarj olan akülerin kullanılacağı iyi hesaplanmalı.

İnternette (Rapid üzerinde) bir kitap vardı. Uzay mekiğinin basit şemaları falan vardı. Yanlış hatırlamıyorsam Space Engineering gibi bir ismi vardı. Bu kitabın ezberlenmesi lazım.

[xenix]

Ben de hemen duyduğum bir ayrıntıdan bahsedeyim, elektronik devrelerin 1 atm basınçta kalmalarını sağlamak lazım, yoksa düşük basınçta elektrolitik kondansatörlerin içindeki sıvı kaynayıp kondansatörü patlatıyor. Bir de Xilinx firması özellikle uzayda kullanılmak üzere FPGA üretiyor,  (tek bir çip, fiyatı 16000$ ) , uzayda rastgele dolaşan hızlı ve yüklü parçacıklar var, normal çiplerin içindeki transistörleri bu parçacıklar iletime sokuyor, yada çıkarıyor.

[aslan_korhan]

Bir ara sanırım MIR'de eski ve kullanılmayan bir astronot elbisesi kullanılarak bir "uydu" yapıldı. Yani bu elbisenin içine akü, bir pic'li kontrol kartı ve piyasada satılan Kenwood el telsizi konuldu. Bu elbiseyi (uyduyu) uzay boşluğuna bıraktılar. Adınada "Suitsat" dediler. Bu şekilde bile bir süre dünyadan haberleşme sağlandı. Taa ki yörüngeden çıkıp yanana kadar. Telsizin çıkış gücü 1Watt bile değildi sanırım.

500mW gibi güçlerle ISS uzay istasyonundan zamanı tam hesapladığım zaman çok rahat bir şekilde sinyal alabiliyorum. Hatta haberleşme bile yapılabiliyor. Gerçi bunlar alçak yörüngede olduğu için ( yaklaşık 300Km ) sinyali ancak 10 dakika gibi bir süre boyunca alabiliyoruz.

Yani haberleşme kısmı bence işin en kolay kısmı ( Diğer kısımlar nazaran). Ama ay'dan dünyaya direkt olarak sinyal gelmez. Aracı bir uydu ile yapılır.  Bu uyduda sabit olacağından yaklaşık yanlış hatırlamıyorsam 60000Km yükseklikte falan olması gerekiyor. Yani bizim haberleşme uyduları gibi. Ayrıca bu mesafelerden örneğin 1000MHz'den gönderme yapılıyorsa dünyadan bunu 1000MHz olarak alamıyoruz. Enazından birkaç KHz kayık geliyor...

İşin zor kısmı robotun mekanik tasarımı. Yüksek ısılara ve ısı değişikliklerine dayanabilmesi. Tabiki radyasyon korumasıda önemli ama bu çok zor değil.
Toz taneleri veya uydu atıkların parçacıkları çok büyük bir risk. Tek önlemi bunlardan uzak durmak. Yani ne yapsanız yapın böyle bir parça uyduya çarparsa zarar verir...

Bu robotu ve uyduyu uzaya göndermek ise en zor ve pahalı kısım...

Aslında hazır uzaya giden bir astronota "Abi hazır gitmişken şu benim emanetide bir zahmet bırakıver" demek vardı