CPU fanlarının devrini nasıl ölçüyorlar?

[birumher]

Arkadaşlar CPU fanlarının üzerinede herhangi bir algılayıcı göremedim, devirlerinin nasıl ölçüldüğünü bilen biri var mı?

[cozturk]

Fan içinde galiba mıknatıs ve reed kontak  benzeri sistem var.

[munzur]

DC akımla calışan elektrik motorlarında Stator kısmında sabit mıknatıs veya elektro mıknatıs kullanılıyor. Bahsettiğiniz motorda doğal mıknatıs var. Sorun rotor kısmındaki sargılardan geçen akımın yönünü değiştirmek. Bunun için Rotor kısmının ucuna kollektör ve fırçalar yardımı ile elektrik akımı veriliyor. CPU fanlarında dönen kısım normal DC motorlarında stator kısma karşılık gelmektedir. Yani sabit mıknatıs olan kısım dönüyor rotor iase sabit ve üzerinde üçtane sargı bulunmakta. İşte bu sargılara sıra ile akım yönleri değiştirilerek akım veriliyor. Değiştirme sıklığı dönü sayısını veriyor.

[birumher]

Akım yönünü değiştirme ile hız belirleniyorsa ki aslında çok mantıklı ama, bir şekilde motoru zorladığımızda nasıl oluyor da Mainboard fanın yavaşladığını anlıyor?

[cozturk]

Bu fanların rotor kısmında sabit mıknatıs; sabit kısmında elektronik devre (osilatör) ve sargılar var.  

Dolayısıyla rotor dönme hızına bağlı olarak bazı sargılarda indüksiyon akımı oluşur. Belkide buradan algılama yapılıyor.

Kimi sargılar ise osilatörün ürettiği sinyali magnetik alan olarak rotora iletir. bu sayeder pervane döner.

[passwordc]

DC motorların devri voltaja bağlı olarak deişir. 12V gibi bir voltajda ne kadar döndüğü bilinir. Devir voltaja göre hesaplanarak bulunabilir. Tabii ki önce değişik voltajlarda deviri ölçmek ve lineer mi değilmi onu bulmak gerekli. Diyeceğim içerisinde bir devir sensörü falan yok.

[cozturk]

Fan içerisinde  bildiğimiz DC motor yok. devre var

[dideco]

Arkadaşlar belki bana kızabilirsiniz ama bazen de kızmamak mümkün değil. Bu kadar fikir üretiyorsunuz da hiçbiriniz kalkıp eski bir CPU fanının içini açıp incelemiyor mu? Yada hiç bozuk bir güçkaynağı veya CPU fanı tamir etmediniz mi? Hiç mi kitap karıştırmak aklınıza gelmiyor. Hiç mi internette anahter kelime vererek sormak aklınıza gelmiyor?

Bilgisayar güç kaynaklarında veya CPU fanlarında "fırçasız" motor kullanılır. Hatta bilgisayarların disket sürücü motorları, hard disk motorları da hep aunu prensiple çalışır. Bu tip motorlarda rotordaki sargılara temas eden yada herhangi bir şekilde elektrik akımını iletmek için temas eden fırçalar yoktur. Sabit mıknatıs ve sargılar vardır. Genellikle sargılar sabittir, mıknatıs ise döner. Manyetik alan değişimi, veya sabit mıknatısın bulunduğu pozisyon bir "hall effect" transistör (manyetik alanı algılayan transistör) aracılığıyla saptanır. Ve bu transistörün kontrol ettiği sargılara diğer transistörler aracılığıyla akım verilir. Eğer motorun yükü artar ve motor  devri değişirse sonuç olarak hall effect transistör dönen mıknatıstaki değişime göre daha düşük frekanslı pulslar üretir.

Eğer motor devri ölçmek isteniyorsa bu sargı uçlarından veya hall effect transistörün çıkış ucundan bir transistör aracılığıyla uç laırsınız ve devri sağlıklı bir şekilde ölçersiniz. CPU fanlarında merkezde iki konumlu tetikleme, yani birbirine zıt zamanlarda çalışan ili sargı mevcut. Buna göre hall effec transistör çıkışındaki frekans motorun tam bir devrine karşılık gelecektir. Fırçalı veya Bu tipteki fırçasız bir motorda yüke bağlı devir sayısı değişebilir. Bu nedenle bir tablo yapıp hangi voltajda hangi devri ürettiğini bulmak pekte pratik bir yöntem değildir.

Bunları nereden mi öğrendim? Açtım, inceledim, tamir ettim ve öğrendim. Sonra da çeşitli zamanlarda karşıma çıkan yazı ve kitaplarda bilgimi pekiştirdim. Herkese kolay gelsin...

[cozturk]

¹

[cozturk]

Kardeş,

Verdiğin bilgiler için sağol..   da  bu eleştiri kısmını sevmedim..

Bu bilgiler çok gerekli olsaydı arkadaş arardı herhalde.  demekki okadar lazım değilmiş mesele budur. sadece..

[dideco]

Benim mesleğim ya da işim elektronik değil, hele mühendislik ya da teknisyenlik hiç değil. Doğrudan öğretmenlik de yapmıyorum. Sadece yan uğraş olarak ilgilenmekteyim.

Birazdan yazacaklarım bazılarının hoşuna hiç gitmeyecek biliyorum ama belkide biraz silkinip kendimize gelmemize neden olabilir. Her eleştiri olumlu ya da hoş olmak zorunda değildir! Bazen doğru algılanırsa olumsuz eleştiriler de olumlu sonuçlar doğurabilir. Ben de bunu umut ediyorum.

Ben hergün yaklaşık yarım saatimi bu ve benzeri forumları incelemek ile geçiriyorum. Bu ve benzeri yaklaşık 5 tartışma forumuna üyeyim. Ama görüyorum ki Türkiyedeki forumlarda düzey genellikle oldukça düşük ve genellikle çok amatörce. Neden mi? Çünkü ARAŞTIRMIYORUZ!. Hep hazır önümüze konsun istiyoruz. Mazeretimiz hemen hazır: imkanlar yeterli değil! INANMIYORUM! Bizler hazıra alıştığımız için çevremizdeki imkanları göremiyoruz, görmek istemiyoruz. Vakitsizlik mi? HAYIR! Vaktimizi bazen o kadar saçma sapan işlere harcıyoruz ki, bizler vaktimizin değerini bilmiyoruz çoğunlukla. Vaktimizi nasıl verimli kullanacağımızı bilmiyoruz, bilmek de istemiyoruz. Aptal yada geri zekalımıyız? KESİNLİKLE HAYIR! Bizler sadece aklımızı veya zekamızı doğru yerde ve doğru zamanda kullanmayı bilmiyoruz. Aklımız hep şeytanlığa çalışıyor, üretmeye değil! Kısacası içimizdeki cevheri, heba ettiğimiz zamanı, kaçırdığımız imkanların artık farkında olalım. Ama lütfen araştıralım, kendimizi birey olarak yetiştirelim. Kaçımız acaba bu nasıl çalışıyor diye düşünerek sistem ya da mekanizmalar ile ilgileniyor? Çoğumuzun yaptığı şey şunu değiştirdim veya şunu taktım oldu' dan ibaret değil mi? İnanın ben elektroniği ve temel kavramlarını lise fiziğinden yola çıkarak kavradım. Hala da lise fiziği yeterli... Aslında hepimizin elinin altında benzer imkanlar var, bir de şu ön yargılarımız olmasa?

İmkansızlık denilen'e bir örnek vereyim isterseniz: Aslında herşey göründüğü gibi zor değildir, ve çoğu zaman çözümler yanı başınızdadır. Her kompleks yapı küçük ama basit kurallar ile işleyen küçük sistemlerden meydana gelir. 1989 yılında 8 katlı plaket ile yapılmış, üzerinde herşeyin SMD olarak monte edildiği IBM marka 386 anakartı sadece piyasanın en uyduruk ölçü aleti kullanarak arızayı bulduğumda herkes çok şaşırmıştı. O sıralarda kartın fiyatı 3000 USD$ dan fazlaydı, bende konuyla ilgisi olmayan bir öğrenciydim. Ölçü aleti 2 Kiloohm/Volt ve çok ucuz birşeydi, çünkü cep harçlığım ancak onu almaya yetmişti. Adamların elinde ise Fluke marka çok iyi bir ölçü aleti ile 60 MHz gerçek bir dijital hafızalı osiloskopları vardı. Ama o uyduruk ve ibreli ölçü aletinin direnç ölçüm kademesinde uçlar arasından fazla akım geçirmesi ve TTL entegre devrelerin nasıl çalıştığını anlamış olmam kısa sürede çözüme ulaştırdı.

Biryerden ödünç aldığım bir CMOS databook ve ancak alabildiğim tek bir breadboard üzerinde deneyerek monte ettiğime pille 800 saat çalışan, 18 entegreden oluşan, bilgileri bilgisayara da aktarabilen dijital data kaydedici yapmam bana ödül aldırmıştı. (1991 yılı). O zaman imkansızlıklar o kadar imkansız ki... Ama umut var, istek var, MERAK var..! Lütfen akılcı olalım.


Özellikle bazı uluslararası forumlarda dikkatimi çeken şey şu: Konuyu hiç bilmeyen birisi bilmediği bir konuda birşeyler sorar. Hemen ikinci veya üçünce cevapta tam cevap gelir. Ve insanlar araştırır, saçma cevaplar yazanlar kısa sürede susturulur, hatta düzeltilir.  Ama bizler çok farklıyız, anlayamıyorum.

Arkadaşlar amacım himseyi üzmek veya ezmek değil. Ya da kendimi yüceltmek değildir. Amacım bazı şeylerin farkında olmamızı sağlamak. Bazı arkadaşlar üzerlerine alınabilirler, alınırlarsa demek ki gocunacak bir yönleri var demektir, o zaman alınmak yerine kendilerine çeki düzen vermeyi, kendilerini geliştirmeyi tercih etsinler, denesinler. Her zaman yardıma açığım. Yoksa sivrilen veya eleştiren kişileri aşağıya indirmek, onları kötülemek en kolay iştir. Çıkmak yerine indirmeye çalışmak aslında bir şekilde vatana millete ihanettir. Onun yerine olumlu yönde rekabet tercih edilmelidir.

Belki bu yazdıklarım yeni bir tartışma başlatabilir, bana çok kızanlar veya haklı haksız bulanlar olabilir. Ama önce bilinçli bir şekilde içinizdeki cevheri keşfedin, araştırın, imkansızlık siz öyle düşündüğünüz sürece imkansızlıktır, yeterki her şeyi sırasıyla yapın...

[aster]

işte düşüncelerime sahip biri
eline agzına saglık birader!
seninle tanışıp sohbet etmek isterdim

[birumher]

Arkadaşlar, bu işi bu kadar büyütmeye gerek yok, cevap verenlerin hepsine çok teşekkürler sonuçta kimse buradan bir çıkar beklemeden başkaları ile bilgilerini paylaşıyor. Yanlış cevap verenlerin susturulmasına gerek yok. Kimsenin de ben sordum diye bir fan motorunu açıp incelemesine gerek yok.
Buranın asıl amacı bence zaman kazanmaktır. İnanıyorum ki buradaki herkes aradığı sorunun cevabını, inceleyerek, arayarak, araştırarak bulabilir ama buradaki asıl amaç zaman kazanmak. Ben bunu 2-3 gün araştıracağıma belki daha önceden bu işi araştırmış bulmuş biri vardır ve ben de kendi yolumdan sapmadan verilecek cevapla zaman kazanabilirim.  Yardımcı olmaya çalışanlara sayfalarca eleştiri yapmaktansa, ki bu eleştirilerin doğruluk payının olmasına karşın kısa öz cevaplar verip konudan sapmamanın daha doğru olduğunu düşünüyorum.
Herkese teşekkürler...

[aster]

Arkadaşım !
Bu uzun yazılarda amaç kimseyi yermek veya germek değil !
bu konularda benimde bir çok yazım var.
Millet olarak hazıra konmayı, beleşi, tüketmeyi
ruhumuza işletmiş veya işlenmesine müsade etmişiz,
hiç bir olay karşısında beynimizi çalıştırmayı düşünmemişiz,
pcb programı kadar yorum yapma yeteneğimiz yok
gavur aya gitmeyi !! 30 sene önce bırakmış
bizim görüyorsunuz bir kablo koptu 20 gündür dünyayla irtibatımız yok
birbirimiz yemekten birşey üretemiyoruz
üreten olsada engel olmak için elimizden gelen herşeyi yapıyoruz
aslında yazacak çok şey var ama okuyacak olan olursa
herkese selamlar

[birumher]

Ben de bunlarla uğraşacağımıza vaktimizi daha faydalı şeylere ayıralım diyorum. Hala aynı şeyi söylüyorum burada ben sordum diye kimsenin CPU fanı açıp incelemesine gerek yok. Ancak birbirimize daha yapıcı davranarak sizin söylediğiniz yerlere gelebiliriz. Ayrıca yazılarını yazarken korkma okuyacak olan yok diye mutlaka seni anlayan düşüncelerine değer veren birileri çıkar zaten insanlık böyle gelişmiş. Birçok konuda aynı fikire olmayabiliriz ama inandığım şey, senin  benim , bizim gibilerin bu ülkeyi açığa çıkarabileceğidir. Sen yazılacak şeylerini okuyacak olsa da olmasa da yazmaya devam et...