gemilerde ve uçaklarda şase nereye verilir.

[malpaslan1979]

merhaba ve iyi bayramlar.

Açıkçası kafamı karıştıran ve merak ettiğim bir konu var. Uçaklarda ve gemilerde topraklama nasıl yapılır?

Verilecek cevaplar için şimdiden teşekkürler.

[parametre]

bu konuda buldugum değişik cevaplar

Uçaklarda uçuş sırasında topraklama, yerle bağlantı anlamında, tabi ki yapılamaz. Ancak topraklama yerine geçecek başka mekanizmalar vardır. Bir uçağın elektrik tertibatı ortak bir nötr kullanarak toprak bağlantısına ihtiyaç duymadan çalışabilir. Kendi içerisinde kapalı bir sistem olduğu için gerçek sıfır potansiyele, toprağa bağlantı kurmaya gerek yoktur. Öte yandan, uçuş sırasında uçağın üzerinde biriken statik elektriği boşaltmak için kanatların ve kuyruğun arka kenarlarında küçük antenlere benzeyen metal çıkıntılar bulunur. Uçağa yıldırım düşmesine karşı paratoner benzeri bir sisteme de ihtiyaç yoktur, uçağın iletken dış yüzeyi elektrik tertibatından ve yıldırımdan etkilenebilecek diğer sistemlerden (yakıt deposu gibi) izole edilmiş ve çeşitli başka önlemler alınmıştır (elektronik aygıtları korumak için, vb.).
Uçak iniş yaptıktan sonra, uçuş sırasında üzerinde biriken statik elektriği boşaltmak için yerdeki bağlantı noktalarından topraklanır. Ayrıca yakıt doldurma sırasında olası potansiyel farklarını ortadan kaldırmak ve oluşabilecek kıvılcımları önlemek için pompa ya da yakıt kamyonu ile de bağlantı yapılır.

Uçaklardaki prizlerde topraklama nasıl yapılır?

Uçaklarda uçuş sırasında topraklama, yerle bağlantı anlamında, tabi ki yapılamaz. Ancak topraklama yerine geçecek başka mekanizmalar vardır. Bir uçağın elektrik tertibatı ortak bir nötr kullanarak toprak bağlantısına ihtiyaç duymadan çalışabilir. Kendi içerisinde kapalı bir sistem olduğu için gerçek sıfır potansiyele, toprağa bağlantı kurmaya gerek yoktur. Öte yandan, uçuş sırasında uçağın üzerinde biriken statik elektriği boşaltmak için kanatların ve kuyruğun arka kenarlarında küçük antenlere benzeyen metal çıkıntılar bulunur. Uçağa yıldırım düşmesine karşı paratoner benzeri bir sisteme de ihtiyaç yoktur, uçağın iletken dış yüzeyi elektrik tertibatından ve yıldırımdan etkilenebilecek diğer sistemlerden (yakıt deposu gibi) izole edilmiş ve çeşitli başka önlemler alınmıştır (elektronik aygıtları korumak için, vb.).

Uçak iniş yaptıktan sonra, uçuş sırasında üzerinde biriken statik elektriği boşaltmak için yerdeki bağlantı noktalarından topraklanır. Ayrıca yakıt doldurma sırasında olası potansiyel farklarını ortadan kaldırmak ve oluşabilecek kıvılcımları önlemek için pompa ya da yakıt kamyonu ile de bağlantı yapılır.

Uçaklardaki prizlerde toprak hattı var mı? Elektrik çarpması için toprakla bağlantım olması gerekmiyor mu?

Elektrik akımının akması için, iki su deposu arasında su akışını sağlamak için birisinin yüksekte, diğerinin alçakta olması gerektiği gibi, yüksek gerilime sahip bir kaynakla düşük gerilime sahip bir nokta arasında iletken bir bağlantı olması gerekir. Bu demektir ki elektriğin akması için mutlaka toprakla bağlantı gerekmez, kaynaktan farklı gerilime sahip bir noktaya yapılacak bağlantı yeterlidir. Uçakta ya da yerde elektrik çarpmasının sebebi farklı gerilimlerdeki iki nokta arasındaki bu bağlantının insan vücudu tarafından sağlanmasıdır. Elektrik prizlerindeki iki çıkış prize takılacak bir aletin elektrik kullanabilmesini sağlamak amacıyla farklı gerilimlerdedir. Bu yüzden, uçakta ya da yerde, çalışan bir prizin iki çıkışına dokunulduğunda devre tamamlanacak ve elektrik akımı vücut üzerinden akacaktır.

Öte yandan uçakların kasaları genellikle elektrik tertibatından izole edilmiş olur. Bunun sonucu olarak uçağın iç ya da dış yüzeyi prizin iki çıkışından da farklı gerilme sahip olabilir. Bu durum uçaklarda prizlerin iki çıkışından birine dokunulduğunda, eğer uçağın yüzeyine de temas ediliyorsa, elektrik çarpması riskini ortaya çıkarır. Unutulmamalıdır ki uçağın yüzeyinden elektriksel olarak izole olmak (kauçuk tabanlı ayakkabılar, lastik eldivenler vb. giyerek), prizle uçağın kasası arasındaki devrenin tamamlanmasını engeller.

deniz vasitalarında topraklama içeride herkesin de bildiği gibi cihazlar topraklanır. cihazların toprak hatları tali panolardaki toprak barasına bağlanır. tali panolardaki toprak baraları ana dağıtım panosunun genel toprak barasına bağlanır. ana panodaki genel toprak barası ise teknenin su hattının altına monte edilen bakır alaşımlı metal levhaya bağlanır. bu levha tuzlu suyua dayanıklı ve boyanmaz. teknenin gövdesi metal olsa bile boyandığı için suya tam iletkenlik yapamaz. diğer yandan yapılan başka bir topraklama da statik elektriğe karşı topraklamadır. tanklar, makine şaftları, dümen vb. bunlarda aynı topraklama plaketine bağlanır.
navigasyon ve elektronik cihazların topraklaması için ikinci bir levha da kullanılabilir. bu oluşabilecek parazitleri gidermek amacıyla önemlidir.
Gemilerde katodik koruma ise iki şekilde yapılır. en yaygın olan zink tutyaları kullanarak yapılır. teknenin gövdesi metal olmasa bile, suyun altındaki metal aksamlar (şaft, pervane vb.) koruma altına alınmış olur. zink metalın kullanma sebebi ise çelik ve demir metalinden daha aktif bir metal olmasıdır (kimyasal olarak). yani suyun içinde daha kolay elektron göndermektedir. burada elektronlar daha düşük potansiyelli başka bir metale doğru akmaktadır (korizyon). yani basit bir şekilde teknenin metal kısmından elektron transfer olacağına bu zink tutyalardan transfer olur. teknenin gövdesinde ve su hattı altında çeşitli yerlere monte edilen zink tutyaları belli bir zamandan sonra tamamen biter ve yerine yenileri konması gerekir. bu süre suyun tuz derecesine, komşu tekneler ve metal cisimlerin aktiflik durumuna ve de teknenin elektrik sistemin isolasyon / topraklama kalitesine bağlıdır. (1-3sene)
ikinci yöntem ve çok az kullanılan ise elektriksel bir sistem. bu sistemde teknenin baş tarafında (yine su altında) bir adet anot, teknenin arka tarafına ise bir adet katot monte edilir. bu anot ve katotlar içeriden katodik koruma cihazına kablolarla bağlıdır. sürekli olarak anot elektron gönderir, katot da bu elektronları kabul eder. böylelikle aktif olan metallerin yapacağı elektron alışverişi yerine bu sistem yapıyor. sisteme ait durum izleme göstergesi mevcut ve üzerinden elektron akışı devam edip etmediği kontrol edilir. bu sistem uzun ömürlü olup maliyeti zinkli sistemden daha yüksektir. son olarak bu sistemin besleme gerilimi 24VDC'dir.

Öncelikle gemide nötr sistemi yoktur. ana jeneratorlerden 3 faz üretilir. Bu geminin dizaynına bağlı olarak değişir. Genelde 440 V ve 400 V olarak dizayn edilir. Öncelikle bu bilgi gelir ve tüm panolar bu voltaja göre dizayn edilir. Gemilerde genel olarak 3 main generator ve 1 adet shaft generator ve 1 adet te emergency generator vardır. gemide iki adet ana pano vardır biz bunları main swiitchboard ve emergency switchboard olarak adlandırıyoruz. özellikle main switchboard ta ki generatorlerin paralelleme olayı mesleğinize ayrı bir anlam katıyor.Onun otomasyonunu çözdüğünüzde olayın %40 ını bitirmiş oluyorsunuz. Arkadşalardan biri pano içindeki kumanda gerilimi olan 220 v için ne yapmam lazım diye sormuş. ben tasarımlarımda tüm kumanda gerilimlerini pano içerisindeki trafo ile sağlıyorum. bu trafo geminin durumuna göre 440/230 veya 400/230 olabiliyor ayrıca kullanılacak kontaktöre görede trafo gücü değişebilir. 50 VA dan 1000 VA kadar değişir.

[Ankaralı]

Merhaba;

Uçak kanatlarında (F-16) ufak antene benzeyen aletler bu toprak ve şase işte her neyse bu işlevi görürler.

[muhittin_kaplan]

bununla ilgili hiç resim varmı acaba ?

[emrahmrcn]

>Static Discharge Wicks<

[muhittin_kaplan]

otomobilde nereye bağlı ozaman toprak?

[pcb_desing]

otomobıllerde malesef öyle bır duzenek yok tek duzenek surucu koltugu veya yan koltuklardan bırı ınıp bınerken ozerrmızden statık elektrık atlar ben de cok oluyor ozellıle kış aylarında ınıp bınerken

[muhittin_kaplan]

aslında sorudan nasıl bu anlam çıkıyor konu buraya geliyor anlamış değilim.
Soru "Topraklama Nasıl Yapılır"
Gelinen Nokta "Paratoner Sistemleri"

[malpaslan1979]

Cevaplara sonsuz teşekkürler. Bende bir forumda bazı araştırmalar yaptım ve aşağıdaki cevaplara ulaştım.

Benim bir sorum var ve çok merak ediyorum cevap verirseniz sevinirim.Bir deniz subayı bana bir soru sordu gemide avometreyi faz nötr ucuna tuttuğunuzda 220 gösteriyor ve faz toprak (gemi demiri) tuttuğunuzda 110 gösteriyormuş ve nötr toprağa tuttuğunuzda da 110 gösteriyormuş bunun nasıl olduğunu çok merak ediyorum bilgisi olan varsa paylaşırsa sevinirim.


400/231 izolasyon trafosu kullanılarak sistem nötrsüz çalıştırılıyor. dönüş diğer fazdan yararlanılarak gerçekleştiriliyor. yani senin nötr dedğin aslında faz bu yüzdende gemi demiriyle arasında bir potansiyel fark bulunuyor. elektronik eşyaların çalışması için 220 volt potansiyel fark da iki faz arası gerilimden sağlanmış oluyor.


ben deniz elektriği ile beş senedir uğraşıyorum. deniz vasitalarında topraklama içeride herkesin de bildiği gibi cihazlar topraklanır. cihazların toprak hatları tali panolardaki toprak barasına bağlanır. tali panolardaki toprak baraları ana dağıtım panosunun genel toprak barasına bağlanır. ana panodaki genel toprak barası ise teknenin su hattının altına monte edilen bakır alaşımlı metal levhaya bağlanır. bu levha tuzlu suyua dayanıklı ve boyanmaz. teknenin gövdesi metal olsa bile boyandığı için suya tam iletkenlik yapamaz. diğer yandan yapılan başka bir topraklama da statik elektriğe karşı topraklamadır. tanklar, makine şaftları, dümen vb. bunlarda aynı topraklama plaketine bağlanır.navigasyon ve elektronik cihazların topraklaması için ikinci bir levha da kullanılabilir. bu oluşabilecek parazitleri gidermek amacıyla önemlidir.

şu bilgileri paylaşabilirim sizinle:
bir kere elektrik sistemi geminin faaliyet göstereceği ülkeye göre istenilen standartta kurulur (440/250V'dan 208/115V'a kadar 50 yada 60 Hz.).
sonra nötürlü mü nötrsüz mü? nötürlü ise jeneratörlerin yıldız noktaları kullanılır. nötrsüz ise yıldız noktaları kullanılmaz yada jeneratörler zaten üçgen sargılı olur. bu durumda monofaze tüketiciler için 380/220V (bu değer 380/220VAC 50Hz. standart için) trafolar kullanılır. yani bu tüketicilere bir faz ve N yerine fazlar arası 220V olan 2 faz verilmiş oluyor.
Topraklama ise normal bildiğimiz topraklama yapıldıktan sonra ana toprak barası kablo ile teknenin altına monte edilen bakır alaşımlı levhaya bağlanır. (bu konu daha önce açıklandı)
Teknenin gövdesi (eğer iletken gövde) hiç bir zaman nötr, DC sistemde negatif iletken veya toprak amaçlı kullanılmaz.
Teknenin altına monte edilen kurşun tutyalar ise korizyonu önlemek içindir.
yosunların ve kekamozun oluşmasına engel olmak için de klasik yöntem olarak özel zehirli boya kullanılır.

yat ve tekne elektriğine gelince özetlemek gerekirse (bunu siz teknik rapor veya teknik anlatım haline çevirebilirsiniz sunumunuz için) elektrik enerjisi hem AC hemde DC olarak bulunmaktadır. AC enerjisi ister monofaze 220V ister trifaze 380V 50Hz. (380/220V standardı için konuşuyorum) çoğunlukla dizel jeneratörle sağlanıyor. bu enerjiyi tali panolara dağıtımı makine dairesinde veya kontrol odasında bulunan bir ana AC dağıtım ve kumanda panosundan yapılır. AC tüketiciler ise ana pompalar, hidrofor, havalandırma fanları, klima, mutfak cihazları, prizler vb. spesifik uygulamalar için de DC/AC inverterler kullanılıyor. örneğin gece tekne demirli iken dizel jeneratörleri çalıştırıp görültü olacağına depolanmış DC enerjisinden gerekli olan ekipmanlar (buzdolapları, müzik setleri vb.) beslenir.
DC sistemi ise ikiye ayrılır. dizel olan ana tahrik makinelerin ve jeneratörlerin startı için start grubu gereklidir. diğer servis kullanımı için servis grubu bulunur. bu servis akülerinden de aydınlatma (çoğu uygulamalarda aydınlatma DC olur), hidrofor, WC motorları, vinçler, ırgatlar, seyir cihazları vb. DC tüketiciler beslenir. bu DC enerjisi sistemlerin büyüklüğüne göre 12V veya 24V olabilir. teknede bulunan akü gruplarını şarj etmek için de otomatik redresörler kullanılıyor.
Bu tip deniz araçlarında birde alarm ve acil durum sistemi çok önemlidir. Yangın esnasında otomatik olarak susması gereken cihazlar (fanlar ve yakıt pompaları gibi), kapanması gereken hava alışları vb. cihazları için bir adet de Acil durum kumanda panosu bulunur. genellikle bu sistemler hep DC enerjisiyle çalışır. burada DC enerjisiniz tercih edilme sebebi ise sürekli el altında akülerde depolanmış olmasıdır. bazen kurallar çerçevesinde bu acil durum enerjisini karşılayabilmek için ayrı bir acil durum akü grubu bulunur. bir de daha spesifik uygulamalarda VHF tesizi için başka ayrı bir akü bulundurmak gerekir.
Alarmlar ise yine güvenli kullanım için ana makinelerin, jeneratörlerin ve önemli cihazların arıza alarmları kumanda odasından veya kaptan köşkünden izlenmektedir. yine sintine suyun yüksek seviye alarmı da izlenen önemli maddelerdendir. bunlar alarm sistemin temel maddeleri oulşturup çok daha kapsamlı alarm ve izeleme sistemleri de oluşturulabilir. örneğin alarm sistemine su geçirmez kapıların açık veya kapalı durumu ve buna benzer maddeleri de eklenebilir.

gemi elktriği çok basit bir sistemdir sadece aklında faz ve nötür dışındada dünyada 220 110 gibi voltaj elde edildiğini bilmek önemli olan yani toprak ve nötr unutmak trafolarda bu sistemle çalışır.geminin 220 ihtiyacı var ise 220 besleme trafosu vardır ve bir panoya bunu kurarken 220 ve 380 ayrı çekersin ve ayrı sigortalarla beslersin 380 de nasıl 3 adet sigorta takıyorsan 220 de 2 adet sigorta takarsın burdan mantık yürütrsen demekki 2 fazla 220 elde edildiğini anlarsın öneli olan 380 için illaki 3 faza 220 için de nötür olmak zorunda değil


Öncelikle gemide nötr sistemi yoktur. ana jeneratorlerden 3 faz üretilir. Bu geminin dizaynına bağlı olarak değişir. Genelde 440 V ve 400 V olarak dizayn edilir. Öncelikle bu bilgi gelir ve tüm panolar bu voltaja göre dizayn edilir. Gemilerde genel olarak 3 main generator ve 1 adet shaft generator ve 1 adet te emergency generator vardır. gemide iki adet ana pano vardır biz bunları main swiitchboard ve emergency switchboard olarak adlandırıyoruz. özellikle main switchboard ta ki generatorlerin paralelleme olayı mesleğinize ayrı bir anlam katıyor.Onun otomasyonunu çözdüğünüzde olayın %40 ını bitirmiş oluyorsunuz. Arkadşalardan biri pano içindeki kumanda gerilimi olan 220 v için ne yapmam lazım diye sormuş. ben tasarımlarımda tüm kumanda gerilimlerini pano içerisindeki trafo ile sağlıyorum. bu trafo geminin durumuna göre 440/230 veya 400/230 olabiliyor ayrıca kullanılacak kontaktöre görede trafo gücü değişebilir. 50 VA dan 1000 VA kadar değişir.

[taylance]

Merhabalar

Bende bu sektörde yeniyim rica etsem elinizde gemi elektriği ile ilgili teknik dokümanları paylaşırsanız memlun olurum.