Devreye Opampı Nasıl Bağlayabilirim ?

[picmanya]

Hocam biz geyti illa yüksek gerilim den koruyalım istiyoruz. ekstra bir faydası olur diye düşünüyorum.
Burda ters diyot koyulabilir, derken nasıl bir diyot bağlantısını kastediyorsunuz? Diyot UF4007 olurmu?
Zener diyot kastetmediniz değil mi? Zener kullansak nasıl bağlayabiliriz? Zenerin katod'u toprak da, anod'u geyte bağlanmalı galiba değil mi?

A noktasına gelen -V. gerilim, empedansı, iç direnci çok yüksek bir devreden geliyor bu yüzden geyt tarafından çekilecek akım otomatik sınırlanmış oluyor ve nano amperler seviyesinde kalıyor.
+5V. için yani pozitif gerilim için akım sıkıntımız yok. bu gerilim LM2575-5 regülatöründen geliyor 500mA. bile çekilse sorun olmaz. ama burda TLP521 en fazla 10mA. akım çekecek. transistörden 25mA. akıtsak fazlasıyla yeterli olur diyebiliriz. transistörün çalışma frekansıda çok düşük olacak röle gibi yavaş çalışacak.
transistörün amplifikasyon katsayısını ve hesaplarını bilmiyorum. bıranşım elektronik değil. ama elektroniği öğrenme yönünde gayretim var.
bu işe uygun geyt empedansı çok fazla yüksek, yani geyti negatif yöndeki çok ama çok düşük akımla sürülebilen bir p kanal transistör yada, p kanal mosfet önerilse ne önerilebilir?
normal p kanal BD140 yada IRF9540 ile bu çalışma yapılabilir mi? bunların geyt empedansları yeterince yüksek değil galiba.

2. Devrede atladığım bir ksım kalmış kusura bakmayın.
bu devrede şönt direncin önünde yani şönt direnç ile -V. arasında bir yük de bağlı. ve şöt direnç üzerinden çok küçük akımlar akıyor. şimdi devreyi nasıl yapmalıyım.

hocam devrede çizmişsiniz teşekkürler.
yalnız biz 3. devreyi flip flop tarzı bir şeyle yapalım bu şekilde bizim için daha kolay ve sağlam olur.
flip flop derken nasıl bir yapı tavsiye edersiniz, bu işe uygun bir hazır çip var mı? çip girişi tek olacak ama çıkışı çift olacak ve çip çıkışına iki tane TLP250 mos sürücü çip bağlanıp şekildeki mosfetler sürülecek.

"Tek pwm'in 1. darbesinde + , 2. darbede - kısmını oluşturmak istiyorsun."

bu tespitiniz doğru. burada frekansımız 30kHz. olacak ve duty oranı %5 ile %95 arasında oynayacak gibi düşünelim.

[Klein]

1- Zaten akım çok düşük.  Bir de pulldown direncin var. Transistörün tesrs polarmada delinme gerilimini aşman pek mümkün değil. Ama illa korumak istersen katodu beyzde anodu emiterde olacak şekilde hızlı diyot bağlayabilirsin.

2- Şönt direncin ucundan doğrudan tersleyen amplifikatör için bağlantı alabilirsin.

3- Ben üçgen dalga yöntemini tercih ederdim. Ama flip-flop tercih edeceksen, prensip şema aşağıda. 4013 set ve reset bağlantılarını datasheette bulabilirsin.

[picmanya]

1- nolu şıkdaki diyot önerinizi hemen devre üzerinde denedim. diyot bağlıyken de bağlı değilkende devre normal çalışıyor. bir fark gözlemleyemedim. diyotlu ve diyotsuz arasında ne fark görmeliyim. beyze gelen yüksek negatif gerilimi bu hızlı diyot nasıl, önleyecek bunu anlayamadım.
zener kullansak daha iyi olmazmıydı hocam. zener burada kullanılamaz mı?
son olarak bu işe uygun birde transistör bulduk mu. 1. devre de sorunumuz kalmıyor artık.

2. nolu devre için, tersleyen amplifikatöre bağlantı almak için, opampı simetrik beslemek gerekiyorya hocam, opamp simetrik beslenmeden bu iş olamaz mı? opamp simetrik beslenmedende bu iş sağlıklı olabiliyorsa, onu uygulamak isterim.

3. devre için önerinizi anladım. minimum iki farklı çiple bu işi yapabilirim ancak galiba. tek çiple bu işi çözmek mümkün değil gibi duruyor. şemadaki devrenizi anlayıp inceleyeceğim.

[Klein]

1- Ters diyot zaten 0.7V zenerdir.  Girişe kaç V verirseniz verin 0.7 Voltu geçmemelidir. Böyle test edebilirsiniz.
2- Evet simetrik besleme kullanmanız gerekir.  Opampı negatif beslemesiz kullanmayı pek önermediğim için , negatif beslemesiz olup olmayacağı konusunu pek düşünmedim.

[picmanya]

Hocam diyotun bir etkisini gözlemleyemedim.
diyotu koysak da aynı, koymasak da aynı, elektriksel ölçüm sonuclarını veriyor.
denemelerde transistör olarak BD136, hızlı diyot UF4007 kullandım.
zannediyorum ters olarak taktığımız bu hızlı diyot, transsitör içindekine de paralel olmuş oluyor.
yani iki diyot paralel olarak çalışıyor. hızlı diyot takmak ilave bir koruma sağlamıyor olmalı gibi geldi bana.olayı ben böyle gözlemledim. çünkü diyotsuz da geyt emiter arası 0,7V.'u zaten geçmiyor ki.
bu durumda 1. devredeki çizimi uygulamam yeterli oluyor galiba.
burda benim anlatmak ve yapmak istediğim aslında şöyleydi;
diyelim 1. devredeki A noktasına, toprağa göre, yanlışlıkla çok yüksek -V (negatif voltaj) gelsin.
ben bu yüksek ters voltajı, A noktası ile geyt arasındaki seri bağlı direnç üzerinden geçmeden, yani geyti yüksek -V. voltajına karşı koruyayım istemiştim.
olaya söylediğiniz mantıkla bakarsak ben A noktasına -10kV. da versem sorun olmuyor olmalı
biz şu anda eldeki imkanlarla, masadaki denemeler de, A noktasına DC -30V. gerilime kadar yüksek ters voltaj verebiliyoruz.
bu noktaya -10000 V. geldiğini düşünelim, bu ciddi bir sorun oluşturmaz mı?
geyti yüksek ters voltaj dan korumakdan kastettiğim benim buydu.
sonuca A noktasına gelecek olan -V. gerilimin de, emiterdeki +5V. gerilimin de toprakları ortak.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

negatif gerilim ölçmede de, negatif yöndeki akım ölçmede de, daha önce den bahsettiğim özel uygulamada da geldiğim son nokta. evet simetrik besleme bu tür işlerde şart. deneylerim ve iç güdüm bana simetrik besleme kullanmamı söylüyor artık. bu şekilde besleme ile LM324 opamp le bile bu işi yapabileceğim gibi duruyor. opamp simetrik beslenecek ve tersleyen girişi kullanılacak çıkışdan istediğim 0V.....+5V. aralığında evirilmiş düz gerilim otomatik elde edilecek. temiz ve sorunsuz bir yol.
devre 3 kuruş ucuz olsun, tek bir opamp için simetrik besleme, buşu boşuna kullanmayalım diye 2 aydır kastırıp duruyoruz. aslında biraz da buna sebep bu sitede okuduklarımız ve uygulamalarımız neden oluyor.

Hocam bizim simetrik besleme için  kullanacağımız voltaj gördüğüm kadarı ile -7V. / +7V. sınırlarını aşmayacak gibi olsa yeterli geliyor. sonucda biz opamp çıkışını, sürekli her uygulamamız da 0V.....+5V. aralığına getirsek yeterli oluyor.

Bu simetrik voltajı en fazla 100 mA. için elde edebileceğimiz, makul devre ve kompanent nedir? 
elimizde DC 24V. ve DC 5 V. sürekli olacak. besleme için trafo kullanmamız mümkün değil.
trafo kullanamayız, yöntem çok gibi de, yukarıdaki simetrik voltajı elde etmek için siz ne tavsiye edersiniz?

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

flip floplu devrede, tek bir filip flop içeren bir çiple bu iş sağlanamaz mı?

bunu ayrı bir konu olarak, lojik çipler bölümünde de soracağım.

[z]

Devrede A noktasına gelen, -V. (negatif voltaj) yüksek olduğunda, beyzi yüksek negatif gerilimden nasıl koruyabilirim?
A noktasına gelen -V. (negatif voltaj) geriliminin akımı, sınırlandırılmış halde geliyor.
A noktasına gelen akım nano amperler düzeyinde. bu devrede p kanal transistör veya mosfet olarak ne kullanmalıyım?
burda +5V. ve -V. geriliminin toprakları ortak. B noktası pic mikro kontrolöre gidiyor.

Beyzdeki gerilim, PN jonksiyonundan dolayi zaten emetore gore 0.7v da sabitleniyor.
Eger A noktasi ile beyz arasindaki direnci kucuk secer ve kritik beyz akimini asarsan transistorun yanar.

Yapman gereken bu direnci tek direnc değil de seri bagli direnclerle olusturman.

[picmanya]

dirençler zaten o şekilde kullanılıyor. peş peşe çok sayıda direnç seri bağlı. ve en sonunda da toprakla irtibatlı gerilim bölücü bir direnç bağlı. A noktasıda o gerilim bölücü direnç ucu oluyor.
A noktasından sonra yani gerilim bölücüden sonra, 1. resimdeki gibi iki direnç daha bağlı.
ben anlatmak istediğimi hala anlatamadım galiba.
tüm bunlara rağmen A noktasına bir aksilik sonucu, yine de yüksek negatif (-V) gerilim gelmiş olsun, önemli olan geyte bu gerilimin ulaşmasını önlemek değil mi? bu gerilim geyt ile A noktası arasındaki direnç den, hemen önce azaltılacak ki, geyt bu yüksek negatif gerilimden dolayı, direnc üzerinden yüksek akım çekmesin ve transistör bozulmasın. burda yanlışmı düşünüyorum?
bu ksım da zeneri kullanmayı beceremedim. zeneri burda nasıl kullanabiliriz? yada bahsettiğiniz tarzda clamp devresini burda kullanabilirmiyiz? bunu öğrenmek istiyorum.
geyt ile emiter arasına  ters hızlı diyot bağlamak sorunu çözmez.
burda zener diod bir şekilde kullanılamaz mı?

kritik beyz akımı denen değere ben transistör kataloğunda ulaşamadım. aslında transsitörün beyzi ne kadar düşük akımlarda çalışabilir buna da ulaşamadım.

bu işe uygun anahtarlama elemanı, normal p kanal transistör olmalı değil mi? p kanal mosfetle bu iş daha zor olur denebilir mi? sonucda mosfeti sürmek için daha fazla akım ihtiyacı gerekir diye biliyorum.

geyt empedansı aşırı derecede yüksek, diğer bir değişle geyti, çok ama çok küçük, akımlarla bile iletime geçen bir transistör tavsiye edin.

[z]

Bende diyorumki beyz zaten 0.7v da sinirlama yapiyor. Transistorun beyz emetor devresi gerilimden degil akimdan dolayi yanar. Bunun icin de bir sekilde bias direnclerinin kisa devre olmasi lazim. Eger PNP transistoru gerilimle yakmak istiyorsan giristen negatif degil pozitif voltaj girerek kirilma gerilimini asmalisin.

MOS ve BJT cok farkli seyler.

[picmanya]

bu iş hangi yarı iletkenle yapılmalı?
giriş derken geyt'i kastediyorsunuz herhalde?
geyt 'e  pozitif gerilim asla gelmeyecek. hep negatif voltaj gelecek.
transistörü negatif yüksek gerilim bozamıyorda, bu negatif yüksek gerilimle beraber gelen yüksek akım bozabiliyor.
bu akım ne kadardır? transistörün kataloğunda neden yazmaz.
zannediyorum biz bu akımıda zaten geçmiyor olmalıyız. en fazla 10mA. akım beyz için fazla gelir mi?
onu bozabilir mi?

[z]

Bu yuksek akim nasil gelecek? Beyze bias direnci eklemeyecekmisin?

[picmanya]

[IMG]http://www.hizliupload.com/di-YABC.jpg[/img]

devremin son hali üstdeki gibi. -V ile +5V. nin toprakları ortak.
şematikde R1 bias direnci oluyor galiba.
10XRx dirençleri ve Rg direnciyle gerilim bölünüyor ve akım sınırlanıyor.

istenilmeyen bir aksilik oldu ve 10XRx ,R1 ve Rg dirençlerin birleştiği düğüm noktası kısmına yüksek -V. geldi diyelim. bu durumda transistörü ne koruyacak.
resimde görülmeyen, ama Klein tarafından bağlamam tavsiye edilen, geyt ile emiter arasına hızlı ters diod bağlamak, yanlış değilsem transistörü bozulmak dan korumaz.

[z]

10 tane Rx in bir kismini transistorun bulundugu tarafa koyarsan sorunun kalmaz. Fakat illede koruma yapacagim diyorsan Rg ile R1 in birlesim yerinden topraga tranzorp baglayabilirsin.

Bu noktda olmasi gerilim atiyorum -100v ise sen buraya 150 yada 200v tranzorp baglayabilirsin.

[picmanya]

[IMG]http://www.hizliupload.com/di-2ISV.jpg[/img]
http://www.hizliupload.com/di-2ISV.jpg

R1 = 1k
R2 = 10k
D2 = 1N4148
R3 = 390R
D1 = 30V. zener / tranzorp

10XRx ve Rg dirençleri, normalde herhangibir sorun yoksa, R1,R2 ve D1 in Anodunun birleştiği yere
-10V. üzeri gelmiyecek şekilde ayarlanık vaziyetdeler.

şimdi gerekli önlemler fazlasıyla alındı diyebiliriz artık değil mi?

Rx lerin bir kısmını transistörün olduğu kısma mekanik imkansızlık dan dolayı koyamıyoruz.

Son Bir Soru Daha;
üstdeki devrede R1,R2 ve D1 in Anodunun birleştiği noktadan, 1k direnç üzerinden opampın tersleyen (-) girişine de girsem, herhangibir sorun yaşarmıyım? opamp ve transistör devreleri bir birini en ufak etkilemeden kardeş - kardeş çalışır mı?

[Klein]

Diyot koymak ile ilgili yorumu yaparken , transistörün PNP olduğunu farketmemişim. Bu yüzden bağlantıyı NPN transistöre göre tarif ettim.
zaten 100K seri direncin var. Bunalmış hocanın dediği gibi beyz - emiter arası fark zaten 0.7V üzerine çıkmaz.  Beyz-emiter arasından 10mA geçirmek için girişe 1000V üzerinde bir geriliem vermen gerek.

D1 zeneri de pek gerekli gibi görünmedi gözüme.  Hangi giriş aralığında transistör tetiklenecek?  giriş en az ve en yüksek ne olabilir? Rg ve R2 değerleri nedir? bunları belirtirsen hesaplamak daha kolay olacaktır.

Bence D2 diyotunu kaldır veya seri bağlı çift diyot koy. Eğer diyotun eşik gerilimi transistörün eşik geriliminden düşükse transistörü hiç tetikleyemeyebilirsin.

Sıradan opampların bile giriş empedansları oldukça yüksek. bir sıkıntı yaşayacağını sanmam.

[picmanya]

[IMG]http://www.hizliupload.com/di-2Z7A.jpg[/img]
http://www.hizliupload.com/di-2Z7A.jpg

Anladığım kadarı ile, devremin son hali, üstdeki gibi olmalı ve diyotlarda kaldırılmalı galiba.
Hocam işin uzmanı sizsiniz, elektronik kompanentlerin değerlerini, siz ne uygun görürseniz, biz onu kullanalım.
Değerleri biz belirlersek hatamız, artacak gibi duruyor.
Yanlış değilsem bu iş, npn transistörle yapılamaz.
Çünkü npn transistörün beyzi emiterine göre daha pozitif bir gerilimle sürülebilir, diye biliyorum.
Bizim geyti sürmek için kullanacağımız gerilim , negatif bir gerilim. Diğer bir değişle transistörün, emiterine ya +5V. yada Toprağı bağlayabiliriz. Bu durumda npn transistör bu iş için kullanılamaz galiba.
Yukarıdaki devre de Rx1 den Rx10 a kadar olan dirençler ve Rg direnci, negatif yüksek değerli gerilimi bölmek için, gerilim bölücü olarak kullanılıyor. Bunların değer tespitini biz yapmıyoruz.
Rg ve R1 in birleştiği yere A noktası diyelim.
A noktasına gelebilecek en yüksek gerilimi -24V. , en düşük gerilimi de -0,5V. olarak düşünelim.
-V. yüksek voltaj girişinden A noktasına akabilecek akım, çok ama çok düşük değerlerde olacak. Transistörle yük olarak, yalnızca bir led yakacağım. Transistör kollektörüne 330R. direnç bağlanıp en fazla 10mA. akım çekilecek gibi düşünelim.

A noktasından R3 direnci ile, eviren opamp girişine de, şekildeki gibi bağlantı yapmalıyım.
eviren opamp girişini C kondansatörü ile filtrelemek gerekir diye biliyorum.

Bu durumda;
R1, R2, R3 ve C nin değerleri ne olmalı?
Transistör olarak, ne kullanmalıyım?
Rx10 ve Rg dirençlerine, ayrı - ayrı, direnç uçlarına paralel seramik birer kapasite bağlanmasının ne faydası olur? Bu tip bağlantıları , değişik şematikler de görüyorum. gerilim bölücünün son iki direncin de kullanmışlar. Amaç -V. gerilimini filtrelemek mi? Bu dirençlerin cinsi seramik ve çalışma voltajları uygun bir şey olacak da , kapasite değerleri ne kadar önemli dir? Ne taksak olur mu?

Klein Hocam, opampı simetrik beslemeden diğer işleri yapamadık. simetrik beslemeye geri döndüm.
Yarın LM324 opampı simetrik besleyerek, çalışmalar yapacağım.