Trafodaki Kaçak Endüktans Akımı ve İdeal Trafo Akımı Nedir?

[bit01]

Bu iki akım arasındaki fark nedir?
Rast geldiğim bir kaynakta Trafonun tanımında şöyle geçiyor ;
"Küçük bir mıknatıslanma akımı ile büyük güçleri trasnfer edebilir."

Endüktansın tanımı ise şöyle;
"Ana akımı genellikle mıknatıslanma akımı oluşturur."

Endüktansta sadece mıknatıslanma, Trafoda hem mıknatıslanma hem de ideal sargı üzerinden geçen akımlar var.

Bunların farkı nedir ve neyi ifade etmektedir?

[z]

Ideal transformatörü gerçek transformatörmüş gibi davrandırabilmek için

İki endüktansa ihtiyacın var.

İlki mıknatıslama bobini, diğeri de kaçak endüktans.

Mıknatıslama bobini şebekeye/primere paralel gelirken, kaçak endüktans da şebekeye/primere seri gelir.

Mıknatıslama bobini çekirdek kayıplarını karşılar.

Kaçak endüktans ise sekondere aktarılan güce katkısı olmayan endüktansı modellemek için kullanılır.

[RaMu]

Benim anladığım kitapları
ya anlatma kabiliyeti olmayanlar yada bilmeyenler yazıyor.
Zamanında kitaplardan öğrenmeye çalıştığım ama anlayamadığım şeyleri
kendi kafama yatan şekilde 5-10 anlatımı birleştirip anladığımda
hep bu düşünceye varıyorum.

Olay basit iletken bir malzeme(tel sadece biri) üzerinden
değişken bir akım geçerse,
iletken etrafında elektromanyetik alan oluşur
Olay basit iletken bir malzeme(tel sadece biri) üzerinden
değişken bir akım geçerse,
iletken etrafında değişken manyetik alan oluşur.
(sabit akım geçerse manyetik alan oluşur)
buraya kadarki kısma primer diyelim,
aynı şekilde
değişken manyetik alana bir iletken yerleştirilirse
bu iletken üzerinde değişken bir gerilim oluşur (endüklenir = bir etki bunu yapar 'edilgen')
bu iletkenede sekonder diyelim,
Şimdi üzerinde gerilim endüklenen sekonder iletkenin uçlarına bir yük bağlanırsa
sekonder üzerindeki geriliminde değişken olduğu göz önüne alınırsa
sekonder akımı yükselirkende düşerkende
kendiside bir elektromanyetik alan oluşturur
(sekonder primere yük olur yani)
kendini oluşturacak olan bu akıma karşı koymanın adıda zıt emk,
(bunun nasıl olduğunu anlamak için sağ el kuralı vs. kağıt üzerinde çizmek lazım
çizince hemen taşlar yerini oturur)

İşte olayın özeti bu ama
gerçekte bir iletkenden değişken akım geçince
o telin etrafında sadece basit formul gereği oluşacak elektromanyetik alan değil
birde yanındaki tel, birde bu tellerin sarılı olduğu demir (trafo nüvesi)
işin içine girer,
daha kullanılan tel süperiletken değilya düz telin dahi endüktansı var buda işe karışır,
omik direnci hiç sayma bile ...

Yani işe yarayan primerden sekondere güç iletimi yapan
(elektromanyetizmayı) akımı oluşturan kısma ideal sargı demiş,
bu nüve üzerinde boşa giden kısımlarada mıknatıslanma demiş,
mıknatıslanma demiş çünkü
elektromıknatıs yapmak için teli nüveye(mesela demire) sarar DC uygularsın,
AC akım verince trafo sargılarına sürekli bir NS bir SN o yana bu yana mıknatıslanıp durur.

Şimdi bakıyorumda benim yazdıklarımdan da hiç bir şey anlaşılmaz
Bunu ancak bir analoji(benzetmeyle) canlı canlı anlatmak lazım.

[M.Salim GÜLLÜCE]

Benim anladığım kitapları
ya anlatma kabiliyeti olmayanlar yada bilmeyenler yazıyor.
Zamanında kitaplardan öğrenmeye çalıştığım ama anlayamadığım şeyleri
kendi kafama yatan şekilde 5-10 anlatımı birleştirip anladığımda
hep bu düşünceye varıyorum.

Olay basit iletken bir malzeme(tel sadece biri) üzerinden
değişken bir akım geçerse,
iletken etrafında elektromanyetik alan oluşur
(sabit akım geçerse manyetik alan oluşur)
buraya kadarki kısma primer diyelim,
aynı şekilde
değişken manyetik alana bir iletken yerleştirilirse
bu iletken üzerinde değişken bir gerilim oluşur (endüklenir = bir etki bunu yapar 'edilgen')
bu iletkenede sekonder diyelim,
Şimdi üzerinde gerilim endüklenen sekonder iletkenin uçlarına bir yük bağlanırsa
sekonder üzerindeki geriliminde değişken olduğu göz önüne alınırsa
sekonder akımı yükselirkende düşerkende
kendiside bir elektromanyetik alan oluşturur
(sekonder primere yük olur yani)
kendini oluşturacak olan bu akıma karşı koymanın adıda zıt emk,
(bunun nasıl olduğunu anlamak için sağ el kuralı vs. kağıt üzerinde çizmek lazım
çizince hemen taşlar yerini oturur)

İşte olayın özeti bu ama
gerçekte bir iletkenden değişken akım geçince
o telin etrafında sadece basit formul gereği oluşacak elektromanyetik alan değil
birde yanındaki tel, birde bu tellerin sarılı olduğu demir (trafo nüvesi)
işin içine girer,
daha kullanılan tel süperiletken değilya düz telin dahi endüktansı var buda işe karışır,
omik direnci hiç sayma bile ...

Yani işe yarayan primerden sekondere güç iletimi yapan
(elektromanyetizmayı) akımı oluşturan kısma ideal sargı demiş,
bu nüve üzerinde boşa giden kısımlarada mıknatıslanma demiş,
mıknatıslanma demiş çünkü
elektromıknatıs yapmak için teli nüveye(mesela demire) sarar DC uygularsın,
AC akım verince trafo sargılarına sürekli bir NS bir SN o yana bu yana mıknatıslanıp durur.

Şimdi bakıyorumda benim yazdıklarımdan da hiç bir şey anlaşılmaz
Bunu ancak bir analoji(benzetmeyle) canlı canlı anlatmak lazım.

En son cümleni anladım   

[OG]

Olay basit iletken bir malzeme(tel sadece biri) üzerinden
değişken bir akım geçerse,
iletken etrafında elektromanyetik alan oluşur

(sabit akım geçerse manyetik alan oluşur)

Baştan yanlış olmamışmı hocam,

akım sabit de olsa değişken de olsa manyetik alan da elektromanyetik alan da oluşur.

akım değişken ise,
girdi yapılan enerjiyi aktarmak çok kolaylaşmıştır, extra düzeneğe ihtiyaç kalmaz
TESLA'nin insanlığa TEK KATKISI (bildiğim)
Yani AC

[Sozuak]

Uzun bir su deposu düşünün. Su girişi en üstte ve ince bir boru buradan su basınçlı doluyor.Bu primerimiz

Deponun tabanından çıkan ama ucu biraz yüksekte duran,  giriş borusundan geniş bir su çıkış borusu var bu da sekonder.

Su doldurulmaya başladıktan sonra çıkıştan su gelmesi için bir süre bekliyorsunuz.  Bu faz tersleme/gecikme

Deponun dibinde de minik bir delik var. Su dolarken de doldurulmadığı zaman da buradan azar azar akıp tamamen boşaltıyor depoyu, bu manyetik akı kaybı

Suyun bir kısmı da doldurulma devam ederken depoda sabit kalıyor faydalanamıyorsunuz bu da mıknatıslanma kaybı,

Oldu mu dersiniz?

 

[M.Salim GÜLLÜCE]

Uzun bir su deposu düşünün. Su girişi en üstte ve ince bir boru buradan su basınçlı doluyor.Bu primerimiz

Deponun tabanından çıkan ama ucu biraz yüksekte duran,  giriş borusundan geniş bir su çıkış borusu var bu da sekonder.

Su doldurulmaya başladıktan sonra çıkıştan su gelmesi için bir süre bekliyorsunuz.  Bu faz tersleme/gecikme

Deponun dibinde de minik bir delik var. Su dolarken de doldurulmadığı zaman da buradan azar azar akıp tamamen boşaltıyor depoyu, bu manyetik akı kaybı

Suyun bir kısmı da doldurulma devam ederken depoda sabit kalıyor faydalanamıyorsunuz bu da mıknatıslanma kaybı,

Oldu mu dersiniz?

 

Oraya kadar oldu
Aslında mıknatıslanma kaybınıda açacak olursak çekirdek üzerinde harcanan kayıplar.
Çekirdeği ısıtan fuko akımları.
Bunu su ile anlat anlatabilirsen.

[foseydon]

sadece su ile olmaz, boruyu da hesaba katmak lazım. misal borunun iç kenarlarında 45 derece açılı kanatçıklar olduğunu ve kanaçıkların ağzının su akış istikametine baktığını düşünelim. bu kanatçıklara giren su ter yöne akmak isteyecek bu da bir suyun akışına bir direnç oluşturacak. akım için su analojisi bence güzel ve hemen her zaman çalışır.

[Sozuak]

Ben neye hayran oluyorum biliyormusunuz. Teee 1970lerde adamlar öyle güzel videolarla eğitimler hazırlayım anlatmışlar ki Prof. Eric laithwaite nin videolarını seyrediyorum. Uygulamalı şekilde göstermişler.
Bizim o kısımları çoktaaaan çözmemiz gerekirdi.
Çok geri kaldık temel teorilerde bile.
Teknik lisede iken de hocalar dersleri bana anlatırdı. Övünmek yada hava atmak değil amacım. Anca ben anlatınca anlarlardı çünkü teknik okul öncesi (internet felan yok) oturup dayımın erkek teknik okul (gazi teknik öğretmen okulu) zamanındaki kitaplarından kendim çalışır öğrenmeye çabalardım. 
Yıllar önce transistörün temel çalışma şeklini çözmüştüm kendimce ama ille de anlaşılmaz hale sokan kafalar nedeni ile ben de çok gelgitler yaşadım.
Bilmek yarı şey anlatabilmek ayrı şey. Bir de bundan keyif almak önemli. Yıllarca stajyerleri bana postaladılar. Onlara anlatmak keyif verirdi ama sonuçta meslek olarak başka alakasız şeyler seçen de çok oldu.
Benim arkadaşlarımdan da eğitimini başka alanlara taşıyan örneğin doktor olan, vergi uzmanı olan yada başka mühendislikler seçen oldu.

Şunu gördüm ki yükselmek için harbiden çalışmak yerine çelmelemeyi seçen çok fazla. Bazıları da bilmiyorsan bilenleri kullan metodunu uyguluyor ve müdür oluyorlar. Tabi layıkıyla yapanlara sözüm yok. Herkes bir değil. Yabancılarla çok çalıştım. Adamlar da belki işleri ile ilgili spesifik şeyleri saklıyorlar ama genel bilgileri saklamıyorlar.

[Sozuak]

sadece su ile olmaz, boruyu da hesaba katmak lazım. misal borunun iç kenarlarında 45 derece açılı kanatçıklar olduğunu ve kanaçıkların ağzının su akış istikametine baktığını düşünelim. bu kanatçıklara giren su ter yöne akmak isteyecek bu da bir suyun akışına bir direnç oluşturacak. akım için su analojisi bence güzel ve hemen her zaman çalışır.

Elbette eksikler var. Her konuda her birinizin desteğini herzaman almak isterim. Tartışsak ta atışıp zıtlaşsak ta meslektaşız birbirimize her zaman destek olmalıyız ki ülkemiz gelişsin.

[RaMu]

Olay basit iletken bir malzeme(tel sadece biri) üzerinden
değişken bir akım geçerse,
iletken etrafında elektromanyetik alan oluşur
(sabit akım geçerse manyetik alan oluşur)

Baştan yanlış olmamışmı hocam,

akım sabit de olsa değişken de olsa manyetik alan da elektromanyetik alan da oluşur.

Doğru söylüyorsun hocam.

Olay basit iletken bir malzeme(tel sadece biri) üzerinden
değişken bir akım geçerse,
iletken etrafında değişken manyetik alan oluşur.

[bit01]

Herkese cevapları için çok teşekkürler ama hâlâ kafamda oturtamadım.

Benim anlamadığım kısım;

Şekildeki trafoda, primerde 3 çeşit akım var bunlar
Primerdeki toplam giriş akımı,
Mıknatıslanma akımı
Ve güç aktaran akım.

Gücü aktaran manyetik alan ise,
Manyetik alanı oluşturan mıknatıslanma akımı ise

O vakit şekildeki diğer akım (ideal sargıdan akan akım) nasıl güç taşıyor? Ne gücü taşıyor?

Yani başka açıdan sorarsam gücü aktaran manyetik alan değil mi? O halde gücü aktaran akımın mıknatıslanma akımı olması gerekmiyor mu? İdeal taraftan akam akım ne?

[Sozuak]

Trafonun primerinden sekonderi boşta iken
1-Mıknatıslanma akımı,
2-Kaçak endüktans  akımı akar.

Yükte ise bunlara ilaveten yük akımının manyetik kuplajı ile ortaya çıkan akımı eklenir.

Primere voltaj uygulanır.
Bu voltaj bobinden bir akım akıtır
Bu akımın bir kısmı çekirdeği manyetize eder (oluşturduğu manyetik alan ile
Bir kısım manyetik alan da boşluğa saçılır.

Bu akıma yani trafonun boştaki akımına uyartım akımı denir. İdeal olmadığı için de kayıpları vardır.
Bu kayıp manyetik akı kaybı
Bir de bakır (her ne ile sarılmışsa onun) telin özdirencinden dolayı bakır kaybı.

Manyetik akıda da çekirdek üzerinde eddy akımları oluşur. Bunlar da kayıptır. Bu kayıplar  trafo materyalinin kalitesine ve işçiliğine bağlı olarak değişen oranlarda ısıya dönüşür.

Bunun dışında aynı manyetik alanı paylaşan (aynı çekirdekte sarılı) sekonder uçları yük ile kısadevre edildikçe orada endüklenen gerilim de bir akım akmasına yol açar. O akım da primere ters (trafolar fazı 180 derece çevirip çıkışa aktarır) olur.  O da kendi manyetik alanını oluşturur. Bu manyetik kuplaj neticesinde yük akımı sarımlar oranında primer akımını etkiler.

Nüve burada verimi arttırmak için oluşan manyetik alanı (güç aktarımını yada sinyal aktarımını bu kısım yapar) yoğunlaştırır. Ne yazık ki bir çok makine de olduğu gibi idealden uzaktır yani kayıpları vardır.

İdeal trafoda kayıpları yok sayarsınız. Primer akımı manyetik alan oluşturur. Sekonder bobin de bu manyetik alan etkisi ile  sekondere bağlı yük üzerinden akım akıtır.

Transferi manyetik alan yapar. bobinin özelliği ne idi akıma karşı koyması. Akım da manyetik alanın ürünü yada tam tersi.

Mıknatıslanma akımı akımı trafonun çekirdeğini mıknatıslayan akım değil hem onu mıknatıslayan hem de sekonderdeki akımı akıtan akımdır. Sadece çekirdeği mıknatıslıyor  şeklinde düşünmemelisiniz. 

 

[RaMu]

En son cümleni anladım   

Anlayamazsınız Mehmet hocam
https://youtu.be/wEAGJlOqrRk

[z]

Mıknatıslanma akımı akımı trafonun çekirdeğini mıknatıslayan akım değil hem onu mıknatıslayan hem de sekonderdeki akımı akıtan akımdır. Sadece çekirdeği mıknatıslıyor  şeklinde düşünmemelisiniz.

Hayir hayir,

Sekonderdeki akimi ideal trafonun primer akimi olusturuyor. Adi ustunde transformator.

Cekirdekteki kayiplari miknatislama akimi karsiliyor.