Transistör akım kazancı hesaplama

[elektronikhobi]

Arkadaşlar aşağıdaki gibi bir devremiz var.



Girişten 1 kHz tepe tepe değeri 1V olan sinüs şeklinde bir işaret uyguluyoruz.



Sarı giriş işaretini, yeşil çıkış işaretini gösteriyor.

Bu bilgilerle transistörün akım kazancını β hesaplayabilirmisiniz.

* Çıkış girişten yaklaşık 1.36 V kadar aşağıya kaymış. Acaba neden olabilir?

[z]

Scop goruntunden anlamiyorum. Emetor geriliminin degerini versen hfe hesaplanabilir. (pp sinyal genligi yeterli degil.)

[power20]

 Çok skop resmi göndermiş
Bence skobu yasaklamak gerek

https://www.picproje.org/index.php?action=profile;area=showposts;u=32000

[elektronikhobi]

VE gerilimini 13 volt almışlar.

Bu kısmı nasıl bulduğunu ben de anlamadım açıkcası.   

Sınamak için ölçünce sonuç 13,24 volt çıktı.

Transistör açık bölgede iken VCE gerilimini 2V mu kabul etmişler acaba.

[asma]

V_E=13V ise V_RE=28V mu oluyor?
Bu durumda Transistör doyuma çok yakın olur.
Devrenin referans noktası GND mi negatif besleme mi diye düşünüyor insan. Giriş ve çıkış voltajları gnd ye göre V_E voltajını negatif beslemeye göre verirsen değerler birbirini tutuyor:
13 veya 13,24 değil de 13,5V kabul edersek.
Çıkış giriş arası farkı da 1,36V yerine 1,5V olursa...
Anlamlı olmasada tutarlı oluyor.

Devre şeması ayrı , anlatım ayrı zorluyor.
Cevap yazmak ve yazmamak arasında kalıyorum.

Mesela gerilim yükseltme kabiliyeti olmayan bir devre kuruyoruz. Simetrik 15 volt ile 30 voltluk gerilim uyguluyoruz , doğru mu? Girişinden 1V uyguladığımızda ne olur anlamaya çalışıyoruz öyle mi? Neden 5/10/12V ile deneme yaparken +/-15V kullanmak neden? Önce 9V ile göster , millet anlasın , denesin pekiştirsin. Emiter takipçisini daha sade anlatamadın mı, bu devreye benzer bir uygulama gördün mü, amaç nedir?

Son paragrafta olduğu gibi karışık ve uzun cümleler oluşuyor kafamda ve yazmaktan vazgeçiyorum.

Kolay gelsin.

[Erol YILMAZ]

hFe = 227

[elektronikhobi]

Devrenin referans noktası GND mi negatif besleme mi diye düşünüyor insan. Giriş ve çıkış voltajları gnd ye göre V_E voltajını negatif beslemeye göre verirsen değerler birbirini tutuyor

Sağda yeşille gösterilenler devrede yok.



Kanal1 ve kanal2'nin eksi uçları toprağa (0 V) bağlıdır. 

Neden 5/10/12V ile deneme yaparken +/-15V kullanmak neden? Önce 9V ile göster , millet anlasın , denesin pekiştirsin.

Burada sadece artı besleme kullanan bir örnek var.

Geçenlerde bir devre görmüştük.

İlk planda +/- 15 V ile +/- 2,5 V 'u beraber mi kullanıyor diye düşündük. Sonra herhalde işlemsel yükselteç de +/- 2,5 V ile besleniyordur diye düşündük.

Okuduğumuz kitapta ve buradaki deneylerde +/- 15 V sıklıkla kullanılıyor.

Bazı kitaplarda +20 V kullanan örnekler var.

Deneme kartının bir köşesinde bu devre kurulu duruyor.


Diyelim ki +/- 15 V ve 5.6 V gerilime ihtiyacımız oldu.

Bunun için acaba kaç tane doğrusal güç kaynağı kullanmak gerekir. 

Emiter takipçisini daha sade anlatamadın mı, bu devreye benzer bir uygulama gördün mü, amaç nedir?

İşin püf noktası sadece bir osiloskop ekranından transistörün β akım kazancını hesaplamak.

Anladığım kadarı ile yazarların amacı, öğrenci konuyu iyice kavradıktan sonra bazı püf noktaları paylaşmaktır.

[asma]

Ben senin paylaşımlarını okuduğumda sürekli daldan dala atladığını görüyorum.
Emiteri ortak yapıda kollektörden çıkış alırsın ve polarmayı Vcc/2 olarak ayarlarsın. (bunun önemi yok mu)
Kollektörü ortak yapıda neden polarma yok. Transistörün diyot gibi çalıştığını görünce negatif beslemeyemi geçilir , polarmayı amacına uygun yapmaya mı çalışırsın?
Emiteri ortak yükselteci neden simetrik besleme ile denemedik?
Bunları sade şekilde geçtikten sonra diferansiyel yükselteç bölümüne geldiğinde iş simetrik beslemenin önemiyle ortaya çıkacak.
Sonra adama op-amp nedir , nasıl çalışır anlatılır.
Tek transistörlü devrede simetrik beslemeyi kim niye kullanır şeklinde sormak istemiştim. Simetrik besleme nedir , neden gerekir gibi bir sorum yok.

Yazarken biz şunları yaptık , bunları oldurduk yazdığın için bu yorumum.
Amacın bu konular hakkında kaynak hazırlamak ve öğretmek ise kötü gidiyorsun. Haberin olsun.
İyi şeyler de var tabi.
Transistörün beyz emiter ekleminde bir direnç vardır. Modelleme ile gösterilir , hesap ve ölçüm ile kabul edilir. Sen bunu hesapladın. Yarın bir devre dizaynında bu küçük ayrıntı işe yarar.

Ben gerçekten anlamakta zorlanıyorum.
30 sene önce öğrendiklerimi sorguluyorum sayende.

Kolay gelsin.

[Epsilon]

@asma üstad
Giriş ve Çıkış Empedansının ölçülmesini izah etmek için kullanılan bir devre

 

[Epsilon]

Ayrıca daha önce defalarca izah ettiğim konu, student book un asıl kaynak kitabı olan "The Art of Electronic" 3.baskınının 79.sayfasında bu konuyuda izah ediliyor
Size tavsiyem asıl kaynak kitabıda okuyun o okuduğunuz lab. kitabı.
Gerçi "Onuda okuyoruz" dersinizde ben yinede söylemiş olayım
 

[elektronikhobi]

Ayrıa daha önce defalarca izah ettiğim konu, student book un asıl kaynak kitabı olan "The Art of Electronic" 3.baskınının 79.sayfasında bu konuyuda izah ediliyor

Yük empedansı yerine diğer devrenin empedansı derseniz anlaşırız.

Size tavsiyem asıl kaynak kitabıda okuyun o okuduğunuz lab. kitabı.
Gerçi "Onuda okuyoruz" dersinizde ben yinede söylemiş olayım

Kitap çok uzun olduğu için sadece bazı bölümlerini okuyabildim.

Gösterdiğiniz bölümü de okumuştum.

Ama anladın mı diye sorarsanız 

@asma üstad,

@Epsilon 'un gösterdiği kitaptaki deneyleri yapıyordum.

Konumuz çıkışı izleyen devredir.

İlk deneyi yaptık.

İkinci deneyde çıkış izleyenin giriş ve çıkış tam direncini ("empedansını") hesaplamamızı istiyor.

Giriş tam direncini hesapladık. Ama çıkış tam direncinde çuvalladık.

Sonra baktık ki kitabı üç parçaya ayırmışlar.

İlk kısımda kitaptan farklı, deneysel bir üslupla konuyu anlatıyorlar.

O kadar uğraştığımız giriş tam direnci ("empedans") hesabını çerez yer gibi yapıyorlar.



Vay canına diye düşündük.

Kitabın ikinci bölümünde deneyler var.

Üçüncü bölümde ise bir tasarım örneği var.

Örneğin girilen işareti aralarında 180 ° faz farkı olan iki işarete bölen faz üleştirici ("phase splitter") devre tasarımı anlatılıyor.

[elektronikhobi]

Bu sorunun yanıtı @Erol YILMAZ arkadaşımızın da bulduğu gibi yaklaşık 200 çıkıyor.



Sarı renkle gösterilen, 1 kHZ, tepe tepe arası 1 V olan sinüs şeklinde bir işaretimiz var.

Yeşil renkli işaret ise 1,36 V aşağı kaymıştı.

Sarı renkli giriş işareti 33 K direncin üzerinden geçiyor, A ucundan geçerek Ç ucuna varıyor.

A ve Ç uçları arasında 0,65 V gerilim düşmesi olduğunu kabul edersek geriye kalan gerilim düşmesinin 33 K dirençten kaynaklandığını görebiliriz.

Transistörün Ç ucu ile -15 V arasındaki gerilimi ölçtüğümüzde sonucu 13,24 V bulduk.



Buradan iA ve iÇ akımlarını hesaplayarak transistörün akım kazancını hesaplayabiliriz.

Mavi renktekiler ise ölçülen değerleri gösteriyor.

[asma]

Merhaba

Soruyu ve cevabı tekrar gözden geçirirsek; skop ekranındaki sinyal genlikleri bizi sonuca götürmüyor. I_B ve I_E akımlarını biliyorsak hFE hesaplanıyor.

Bazı ifadelerde hata görüyorum , aktarmak isterim:
Benim V_E ve V_RE yazdığım ifadeleri siz V_Ç ve V_RÇ olarak yazabilirsiniz , bunda sorun yok.
Sorun şu V_E voltajını -15 e göre diye (son mesajda olduğu gibi) belirtmedikçe o nokta ile GND arasındaki potansiyel farkı yazmalısınız. (-1,76V gibi)
V_RE değeri ise R_E nin iki ucundaki potansiyel farktır. (13,24V ölçtüğünüz değer)
hFE yani Beta akım kazancı (DC akım kazancı olarakta belirtilir). iA kısaltması yanlış kullanılmış , I_A olmalıydı. DC de akım I ile gösterilir i nin kullanımı farklıdır.
Bir de sonucu etkilemeyen küçük bir eksik var. I_Ç / I_A = hFE olarak gözüküyor , bu yanlış.  Doğrusu I_C/I_B yada (I_E-I_B)/I_B olur.

Son bir önerim var: Aynı devrede sinyal kaynağını devreden çıkartıp (kısa devre yaparak) hFE değerine ulaşabilir misiniz.
Yani 33k ve 3,3k dirençlerin üzerlerinde düşen gerilimi hatta 0,65V kabul ettiğimiz gerilimi ölçerek tekrar sonuca ulaşır mısınız.
Bakalım transistörün hFE değeri değişiyor mu?

Kolay gelsin.

[elektronikhobi]

Soruyu ve cevabı tekrar gözden geçirirsek; skop ekranındaki sinyal genlikleri bizi sonuca götürmüyor.

Sorunun özünde anlatılmak istenen şudur.

Giriş ve çıkış arasındaki 1.36 V doğru akım öteleme, V_BE ile V_RB'nin toplamından oluşuyor. 

hFE yani Beta akım kazancı (DC akım kazancı olarakta belirtilir). iA kısaltması yanlış kullanılmış , I_A olmalıydı. DC de akım I ile gösterilir i nin kullanımı farklıdır.

Bunu biraz karıştırıyorum.

DC için büyük harf kullanılıyordu galiba.

Son bir önerim var: Aynı devrede sinyal kaynağını devreden çıkartıp (kısa devre yaparak) hFE değerine ulaşabilir misiniz.
Yani 33k ve 3,3k dirençlerin üzerlerinde düşen gerilimi hatta 0,65V kabul ettiğimiz gerilimi ölçerek tekrar sonuca ulaşır mısınız.
Bakalım transistörün hFE değeri değişiyor mu?

Sinyal kaynağı devreden çıkınca transistör kapalı duruma geçiyor.

[asma]

Sinyal kaynağı veya başka bir elemanın devreden çıkartılması için iki durum düşünülebilir. Söktüğünüzde orası boş kalır yani açık devre olur. Siz bunu denemişsiniz.
Yada sökersiniz ve o iki ucu kısa devre edersiniz. Ben bunu düzgün ifade edememiş olabilirim.

33k direncin bir ucu Transistöre bağlı kalmaya devam edecek. Diğer ucu gnd ye bağlanacak. (aradaki sinyal kaynağı iptal)

Çizim eklemediğim için ben hata ettim. Yanlış anlamayı öngöremedim.

Kolay gelsin.