Resetlenme yada parazitlerden arındırma

[salim ALTIN]

Merhaba.
Aynı tip problemlerle dün akşam bende uğraşıyordum.  Endüstriyel uygulamalarda bu her zaman olur. Çözümü ise hem yazılımda hemde donanımda filtre kullanmak.
Yazılım filtrelerini programcı arkadaşlar yapıyorlar bu konuda çok deneyimli değilim ama donanım filtresi için öncelikle internette    """rc snubber""" diye aratıp bir bakın.
http://www.google.com.tr/search?hl=tr&inlang=tr&ie=ISO-8859-9&q=rc+snubber+&meta=

Benim tavsiyem kontaktör uçlarına 220R 5Watt direnç ile 220nf veya 470nf 250 volt MKT kondansatörü seri bağlayıp bunları mümkün olduğunca kısa kablo ile kontaktörün bobin uçlarına A1 - A2  ye paralel bağlamak. Bununla birlikte PİC in besleme hattına 1nf 63 volt seramik veya multilayer kondansatörü mümkün olduğunca artı - şase besleme uçlarının yakınına bağlamanız ayrıca bir tane 100nf 63 volt seramik kondansatörü yine besleme hattı üzerine bağlamanız. Bunlar besleme hattındaki elektrolitik lere ek olarak bağlanacak.
Yine pic in dış ortamla temasta kullandığınız uçlarına 1nf 63 volt multilayer veya seramik kondansatör bağlamanız. mümkün ise bir tane pic bacağının hemen yanına bacağa bağlı bir direnç üzerinden bir noktaya bağlı ise dirençten sonra bir tane daha.
Bu bağlantılarda her kondansatör ve dirençten sonraki kondansatör sizin sinyalinizde bir gecikme yaratır. Bunu göz önünde bulundurun. T=1/R.C mesela pwm sinyali çıkışında çünki pwm in filtre zanamı kadarlık kısmını geciktirecek.

[mmengi]

arkadaşlar elimde somfy nin rf kumandalı panjur motor kontrol ünitesi var adamlar çok aman aman hiç birşey yapmamışlar besleme röle sürme şemasını çizip vereceğim.

[mmengi]

motorlar 220v AC 300w. tan başlayan güçlerde. 100nf lar multilayer olacak

NOT:YA KUSURA BAKMAYIN 78L05 IN GİRİŞ ÇIKIŞINI TERS ÇİZİMİŞİM.

[z]

Yazılımla yapılan filitreler  ancak giriş sinyallerindeki olası zıplamaların yanlış anlaşılmasına engel olmak için kullanılır. Örneğin buton okurken yada shaft encoder bilgisi, donanım desteksiz okunurken olası sıçramaların yanlış yorumlanmasını engeller.

Özellikle endüktif yüklerin anahtarlanması esnasında oluşan gürültüler, çoğu zaman işlemciyi donanımsal olarak sapıttırır. (İşlemciyi resetler yada register içeriklerini bozar) Böyle durumlarda yazılımla engel olunabilecek bir şey yoktur ve elektronik önlemler almak gerekir.

Bunun için de öncelikle anahtarlama esnasında oluşan olayları gözlemleyebilmek gerekir. Bu iş için yüksek hızlarda örnekleme yapan ve hafıyaya alabilen scoplardan yararlanılarak değişik noktalarda, anahtarlama esnasında gelişen olaylar izlenir ve ona göre önlemler alınır.

Beslemeye kapasite atmak girişleri galvanik olarak izole etmek ancak bazen çözüm olur.

Olayın nedenini bulup öyle engel olmak gerek ve gözlemlemeye yarayacak ölçüm cihazları yoksa insana kafa yedirtir.

[salim ALTIN]

Merhaba.
Bunalmış hocam bu konuda çok haklısın. İyi bir skop keskin bir zekaya hizmet eden keskin bir göz gibidir.
Fakat endüstriyel ortamlarda öyle olaylar ile karşılaştım ki, labaratuar mühendisi bir arkadaş bir konudan bahsettiğimde "hastir lan " dediydi. sonra çerkezköy ak enerjiye gittiğimizde yerde içinden yüksek akım geçen kablonun kendiliğinden yılan gibi hareket etmekte olduğunu gördüğünde ne olduğunu anlayamadı. 800 amperlik ampermetre pensini kabloya taktık çıkarmak  istediğimizde manyetik alan adeta izin vermiyordu.
Bu ortamlarda elektronik devre çalıştırmak tabi ki bir kaç kondansatör ile geçiştirilebilecek şey değil. Ama yüksek frekanslı data veya besleme hattından gelen parazitlere nano farad cinsinden kondansatörler güzel filtreleme yapıyorlar.

[mhk]

Sevgili dostlar... Bu sorun beni uzun zaman uğraştırmıştı. Dediğiniz gibi sorunun üzerine gitmek ve çözmek gerekir. Aslında ucuz osiloskoplarla da az çok ne olduğu anlaşılabilir. Sorunun kaynağını bulmak büyük önem taşır. Özellikle parazit sinyaller hangi yolla gelmekte bunu bulmak gerek. Benim yaptığım deneylerde , kontaktör vs gibi endüktif elemanlarda parazit sinyalin elektromanyetik yolla geldiğidir. Bunu her arkadaş deneyebilir. 16f877 ile yapılmış bir devreyi pil ile besleyin. (Basit bir yazılımla led yanıp sönsün örneğin) yaklaşık 50 cm mesafeden bir kontaktörü enerjileyip bırakın. Mikrokontrol devresinin resetlendiğini göreceksiniz. Deneye devam, düzeneği bozmadan mikrokontrol devresinin beslemesini ucuz 20 mhz osiloskop ile kontrol edin. kontaktör çekip bırakırken beslemede oluşan müthiş pik sinyalleri izleyin ( üstelik 7805 gibi regülatör kullanmanıza karşın ) sorun teorisi şu; Kontaktör enerjilendiğinde anormal bir durum yoktur, fakat bırakırken ve hele şebeke sinus gerilimi max seviyedeyken ( sanki roleye ters diyotsuz enerji verir gibi ) üzerindeki akım 0 değildir ( endüktif yüklerde akım ile gerilim farklı fazlardadır) bu yüzden oluşan akım bobinde yüksek gerilim oluşturacak buda elektromanyetik olarak havaya yayılacaktır. Bu sorunun tamamını olmasa bile % 90 olarak çözmek için kontaktör enerji uçlarına 100 nF 275 v ac x2 tipinde kondansatör bağladığınızda osiloskopta oluşan parazit sinyallerin azaldığını göreceksiniz. Ayrıca mikrokontrol devrenizin 7805 çıkışına 470 yada 1000 uF ve 100 nF kondansatör bağladığınızda bu sinyallerin daha da azaldığını göreceksiniz. Bu parazit sisteme ters gerilim endüklediğinden kondansatörü istediğiniz gibi büyük yada küçük seçmeniz pek etkili değil. ( Osiloskopta ölçülen sinyallerle sabittir ) en etkili çözüm kontaktöre paralel kondansatör bağlamak. Unutmayın ! parazit sinyallerden hala kurtulmadınız. Osiloskop ile bu defa mikrokontrol devrenizin giriş yada çıkış uçlarına bir bakın nasıl parazit sinyallerin olduğunu görün:) Bunun için benim çözümüm giriş uçlarının hepsine 100 nF kondansatör bağlamak. Buda sorunu belli oranda çözüyor. Şimdi benim yazılım olarak bulduğum bir çözüme geleyim. Sorun mikrokontrolun resetlenmesiydi. Yaptığım bir yazılımda şunu gözledim. Pic resetlendiğinde içerisindeki değişkenlerin değerleri değişmiyordu. Yazılımı öyle bir gerçekleştirdim ki , program ilk çalışmaya başladığında normal , reset durumunda ise ilk çalışmasında gerçekleştirdiği işlemleri atlayıp normal çalışma durumuna geliyordu. Örnek pbp kodu;

***********************************
a var byte
b var byte
resetoldu var byte

TRISA = %00000000
porta=0
a=0:b=0

if resetoldu=1 then resetlendi
a=100
b=100
resetlendi:

trisb=%11111111

basla:
resetoldu=1
a=a+1
b=b+1
goto basla
************************************
programı inceleyecek olursanız program ilk başladığında resetoldu değişkeni 1 den farklı olacaktır. Dolayısıyla a=100 b=100 değerini alacaktır. Program çalışmaya devam ettiğini ve belli bir süre sonrada değişkenlerin a=150  b=150 olduğunu ve bir reset oluştuğunu varsayalım. Program basla dongusu içinde resetoldu değişkenini 1 yapacaktır ve program yeniden başladığında "if resetoldu=1 then resetlendi" ile resetlendi etiketi ile belirlenen yere gidecektir. Sonuç olarak değişkenlerimiz olan a=150 b=150 değeri korunmuş olur. Ben bu uygulamayı yaptığım projelerde uyguluyorum.Doğru demiyorum lakin şu ana kadar bir sorunla karşılaşmadım. Diğer çözüm yolları ise yapılan devreyi tamamen metal bir gövde içerisine yerleştirmek olacaktır.  Bu arada 16f628 kullandığım devrede mclr özelliğini kullanarak donanım resetlenmesini iptal ettim ve dahili osc yi kullandım. 16f628, sevdiğim 16f877 den çok daha güvenli çalıştı tüm korumaları kaldırıp kontaktörleri enerjleyip bıraktığımda dahi resetlenme meydana gelmedi. Microchip 16f628 üzerinde daha mı çok çalıştı dersiniz Kendinize çok iyi bakın. İyi çalışmalar.

[mmengi]

hocam şu 16F628 olayı ilginç dikkat ederse yukarıdaki şemada 16C558 kullanılmış ve çokta bir önlem alınmamış acaba bu pic özelliklemi seçip kullandılar.

[mhk]

Evet belkide haklı olabilirsin. Benim aklıma şuda gelmiyor değil. Boyut bu gibi parazitik etkenlerde önemli oluyor. 16F877 ile 16F628 arasında boyut farkı oldukça fazla. Ayrıca 16F877 de yok yok. Adc vs gibi donanım kısımları etken olabilir. Ayrıca 16F877 de mecburen harici reset ucu olmalı. Buda dış etkenlerden etkilenme riskini artırıyor. 16F628 de Vdd ve Vss bağlantısını yaptığında uygun yazılımla 16 adet I/O kullanılabiliyor ( 18 bacaklı olduğu düşünülürse ) dolayısıyla reset ucu mikrokontrol içinde yazılımla yapılandırılmış oluyor.

[salim ALTIN]

merhaba
arkadaşlar sanırım microchip yeni urünlerinde yapım teknolojisini yenilemiş. yani chip in yoğun luğunu değiştirmiş. mikron teknolojisine göre yolların birbirine yakınlığını yani. fakat eski teknolaji daha güvenli çalışıyor. Arçelik birçok ürününde kontrol elemanı olarak pic kullanıyordu ama artık onlar vaz geçiyor ve nec kullanmaya başlıyorlar.
benim başıma ilginç bir olay geldi. 4 role ve birtane moc3021 li triyak tetikleyen devrede, 16f84a için yazdığımız bir programı elimde eskiden kalma 16c84 e yükledim 2 tane hala çalışıyor fakat 16f84a ya yükledim 10 tane bozudu chipler.

[mcihangir]

herkese merhaba,
bu konuyu oldukca ilgi ile takip ediyorum. burada belirtilen sorun ve çözümlerin büyük ölçüde tecrübe ile elde edilebilen oldukca yararlı bilgiler olduğunu düşünüyorum.
cehaletimi mazur görün ancak şunları benim gibi bilmeyenler için açıklarsanız sevinirim.

... besleme devresi girişine LCL tip emi filtre tasarlayıp
koydum...

1) bu emi filtre ne oluyor ve besleme girişine seri olarakmı paralel olarakmı bağlanıyor. birde bu hangi parazitlenmelere karşı filtre sağlıyor.

--mikro işlemci yi ekranlamaya çalış ...

2)ekranlama işlemi nedir?

...kontaktör enerji uçlarına 100 nF 275 v ac x2 tipinde kondansatör bağladığınızda ...

3)ac x2 tipindeki kondansatör nasıl oluyor, bildiğimiz kondansatörler dışında özel bir tippmi. yoksa benmi yanlış algıladım, burada başka birşeymi kasdediyorsunuz.

[z]

MHK evet sıradan bir scop ile de pek çok şey gözlenebiliyor.

Ancak şu tip pis olaylarda var:

Picli devreyi falan boşver scopu çalıştır ve kontaktörü biraz ötede devreye sok çıkart. Bu durumda bile scop ekranda bir şeyler gösterecektir. Probun kalitesinden tutun da, scobun besleme devresinden alacağı parazitlere olan bağışıklığına kadar pek çok şey etkili. Siz sorunu devrenizde ararken sorun scop tarafından bile gelebilir.

Özellikle bu tür problemlerle başetmek için çok iyi tasarlanmış test masası gerekmektedir. Hatta scopun tamamen ayrı bir hattan beslenmesi bile olası yanılgıları önler.

Öte yandan besleme hattına binen gürültü bazen Vdd voltajını, anlık olarak düşürür. Buda IC register içeriklerini bozar.

Besleme hattımda kapasite var neden düşşün diyebilirsiniz. Evet besleme hattındaki kapasitelerin bir görevi de bu tür ani darbeleri emmektir ancak IC ile kapasite arasındaki hattın uzunluğu endüktans oluşturarak kapasitenin bu davranışını geciktirir. Bu esnada devreniz kötü etkilerden etkilenir. Bu nedenle bu tür problemlerin nedenini çok iyi araştırmak gerekir. Basit bir ekranlama, kapasite ilaveleri vs iş görürken bazen PCB de malzemeler arası mesafeyi değiştirmeyi gerektirecek kadar değişiklikler bile gündeme gelebilir.

PIC gibi controllerlar yaygınlaşmadan  önce uygulamalarda mikroişlemci kullanmak zorundaydık. Bu tür devrelerde I/O, ram, program alanı, timer vs vs için ayrık çipler kullanırdık. Haliyle devre boyutları çok büyük ve gürültünün direk etkileyeceği kritik pin sayısı çok olurdu ve başımız gürültüyle hep derde girerdi.

Picle yaptığım ilk endüstriyel devrenin sanayide kaynak makinasının yanında sorunsuz şekilde hiç bir önlem almadan çalıştığını gördüğümde çok şaşırmıştım.

@Mcihangir

EMI: Elektromağnetik girişim demektir. Radyo dalgası yapısındaki bozucu etkileri azaltmak için kullanılır.

Besleme hattına bağlanan filitreler ise, besleme hattından gelecek yada besleme hattına bizim göndereceğimiz gürültüleri (hormanikleri) yok etmek için kullanılır.

Ekranlama: Elektrik, mağnetik yada elektromağnetik alanlara karşı kalkan yapma anlamına gelir.

Devrenizi İyi bir iletken kutu  içine koyarsanız elektrik ve elektromağnetik alanların bozucu etkilerine karşı devrenizi korumuş olursunuz. (İletken kutu aynı zamanda ferromağnetik bir kutu içine konmadığı takdirde mağnetik gürültülere karşı faydası  olmaz)

Bazı kabloların üstü ince tellerden yapılmış örgü ile giydirilmiştir. Bu kablaların ekranlanması sağlar ve dış ortamdan gelecek elektromağnetik yada elektrik alanların etkilerini azaltır.

AC x 2 kapasite anlatılırsa bende öğrenmiş olacağım.

[mmengi]

benim gördüğüm bazı devrelerde beslemenin toprak hattını elektronik devrenin gnd si ile birleştirmişlerdi belki buda bir çözüm olabilir.

[Erol YILMAZ]

Role, motor bunlar problem islerden...
Gecenlerde bende n'oluyor diye scopla biraz inceleme yaptim.
Role tetiklediginde devremizin sasesi yerinden kayiyor (Scopta yani)
Kondansator falan tamam ama  saseyi soyle bir tabaka yapsak daha iyi olur. adamlar cok yuzlu kart yaptiklarinda bir yuzu komple saseye ayiriyorlar.  Kart cizimi basite indirgenebilecek bir olay değil.
Sase saglam yapilmali.
Bir de Flash entegrelerin daha nazik olduklarını daha once yazmistım.

[mmengi]

arkadaşlar bu konu hakkında bir çok öneriler verildi ama devrenin hertarafını kondansatörlerle doldurmanın yada gövdeyi metal yapmanın bence hiç gereği yok bu işin çok önemli bir püf noktası var onu bulmak gerekli.size şöyle bir devreden bahsedeceğim:

yine panjur kontrol ünitesi üzerinde 24 volt 2 röle var ve 220V ac motorlar kontrol ediliyor.Devrenin beslemesi x2 cinsi bir kondansatörün şebekeye seri bağlanmasıyala trafosuz yapılmış devrede 1 adet pic12c508 kullanılmış ve regülasyon için 78L05 var üstelik bu devre rf kontrollü ve cihaz kutusu plastikten yapılmış.keşke devre elimde olsada size şemasını versem bu üründen dünyada binlerce satılıyor ve hiç bir sıkıntı yok. Bu cihazın on/off kontrollü olanının resmi aşağıda ve son derece küçük bir cihaz.




daha önce verdiğim şemadaki 78L05 in girişine seri bağlanmış 270 ohm. dirence dikkatinizi çekmek istiyorum.

[arif]

Merhabalar
Konuyu ilgiyle takip ediyorum.
Kısaca yukarıdaki problemler EMC(Elektromagnetic Compatibility) problemleridir.
Elektromanyetik uyumluluk (Electromagnetic Compatibility, EMC) elektriksel veya elektronik cihazların çevresi ile uyumlu bir şekilde çalışabilme kabiliyetidir.
Üretilen her elektriksel veya elektronik cihaz, kullanıcı hizmetine sunulmadan önce gerek çevresine ve beslendikleri gerilim hatlarına istenmeyen girişim sinyallerinin verilmemesi, gerekse çevresinden ve beslendikleri güç kaynaklarından etkilenmemeleri amacıyla bazı testlerden geçmek zorundadır.
Bu testler gerçekten çok ayrıntılı ve titiz yapılan testlerdir.Türkiyede ancak 4 laboratuvarda tamamı yapılabilmektedir ve fiyatları oldukça pahalıdır.
1950 lili yıllara kadar henüz elektronik cihazlarda EMC nin önemi tam olarak bilinmiyordu. EMC kaynaklı kazalar sonucunda 1950 yılına kadar   amerikada toplam 80 kişi yaşamını yitirdi.
O yıllardan günümüze EMC özel bir mühendislik dalı haline geldi. EMC problemleri hala matematiksel dönüşümleri tam yapılamayan kompleks problemlerdir.
EMC ileride elektronikle uğraşan herkesin karşılaşacağı belkide en büyük sorunlardan biridir. Bu yüzden bu konuyla ilgili bilgi ve deneyimlerimizi paylaşalım.